Ogrody Bahai to najbardziej charakterystyczna i najczęściej zapamiętywana atrakcja turystyczna w Hajfie. Zielone i pełne kwitnących kwiatów tarasy rozciągają się na długości około kilometra na zboczu góry Karmel. W ich centrum znajduje się budynek pokryty złocącą się w słońcu kopułą.
Budynek to mauzoleum skrywające doczesne szczątki Sajjida Alego Muhammada (1819-1850). Ten kupiec perski mieszkający w Szirazie, ogłosił w 1844 roku, że jest prorokiem, przyjmując tytuł Baaba [słowo w języku perskim i arabskim oznaczające bramę], czyli bramy prowadzącej do poznania Prawdy.
Swoje nauki zawarł w zbiorze pism, nazwanych Bayan [w języku perskim „Słowo”]. Poglądy Baaba szybko rozpowszechniały się w Persji, co spowodowało aresztowanie proroka i wykonanie na nim w 1850 r. wyroku śmierci.
Nauki Baaba stały się podstawą babizmu, nowego ruchu religijnego wywodzącego się z islamu, ale czerpiącego również z chrześcijaństwa, judaizmu i religii staroperskiej. Wyznawcy babizmu odrzucili muzułmańskie prawo szariatu, uznając własny system prawa opierający się na równości ludzi i pełnej tolerancji.
Baab potępiał wszelkie formy fanatyzmu, bezmyślne rytuały religijne i konflikty zbrojne. Nauczał, że ze względu na wspólnotę ducha wszystkich religii monoteistycznych na świecie powinien zapanować jeden język, a światowy sąd rozjemczy powinien osądzać konflikty, zapobiegając wojnom.
Po śmierci proroka, prześladowani przez Persów jego wyznawcy w większości wyemigrowali do Turcji. Na czele ruchu stanął wówczas jeden z najbliższych uczniów Baaba, Mirza Husayn Ali Nuri (1817-1892), który przybrał imię Baha’u’llah [Chwała Bogu].
Pod jego przywództwem nauki Baaba zostały zmodernizowane, poprzez dodanie do nich między innymi pochwały wegetarianizmu i potępienie wszelkich używek. Od tego też czasu nową religię zaczęto nazywać bahaizmem.
Baha’u’llah prowadził aktywną działalność misyjną. Rozsyłał listy o potrzebie przemienienia świata nie tylko do swoich wiernych, ale również do redakcji europejskich gazet. Pisał też do wszystkich ważniejszych przywódców politycznych, w tym do papieża Piusa IX.
W wyniku tej działalności został uwięziony przez Turków w cieszącym się złą sławą więzieniu w Akko. Po pewnym czasie więzienie zamieniono na areszt domowy. Wtedy to właśnie Baha’u’llah wskazał zbocze góry Karmel na miejsce pochówku ciała Baaba. Ciało to bowiem zostało zaraz po egzekucji wykradzione przez jego wyznawców i przechowywane na terenie Turcji.
Budowę mauzoleum Baaba rozpoczęto w 1909 roku, kiedy to powstała niewielka kaplica grobowa otoczona ogrodem. Po powstaniu państwa Izrael, rozbudowano ją w 1953 roku.
Dziś mauzoleum ma kształt ośmiokątnego cylindra o średnicy 11 metrów, zwieńczonego majestatyczną kopułą. Do pokrycia kopuły zużyto 12 tysięcy płytek o różnych kształtach i rozmiarach, wykonanych na specjalne zamówienie we Florencji. Wnętrze jest wykończone licznymi misternymi dekoracjami i religijnymi motywami.
Dla bahaitów jest to najświętsze miejsce na ziemi i cel pielgrzymek. Piękno budowli podkreśla dziewiętnaście geometrycznych tarasów ogrodowych, które rozciągają się na długości jednego kilometra na zboczach góry Karmel.
Ogrody, wzorowane na perskich ogrodach w Szirazie zostały ukończone w 2001 r. Zostały zaprojektowane przez irańskiego architekta zieleni Fariborza Sahbę i sfinansowane przez wyznawców bahaizmu, których liczba na świecie dochodzi dziś do 8 milionów.
Na ogrody składa się 19 tarasów, która to liczba ma szczególne znaczenie w bahaizmie, gdyż tylu buło pierwszych uczniów Baaba. Ważnym elementem ogrodów są schody łączące poszczególne tarasy oraz spływająca kaskadowo woda. Dodatkowo niewielkie fontanny i różnorodne, kwitnące rośliny.
Całość otoczona została roślinnością w stanie pozornie niezagospodarowanym, która ma umożliwić podejście do ogrodów dzikich zwierząt, gdyż Baab nakazywał życie w zgodzie ze zwierzętami.
Ogrody są bardzo często odwiedzane przez turystów, chociaż zazwyczaj nie mogą oni dotrzeć do samego mauzoleum. Same zaś ogrody zyskały tak wielkie uznanie, iż w 2008 zostały wpisane na listę Światowego dziedzictwa Kulturowego.
Stanisław Szuro, 31.03.2023r.