Jom Kipur, zwany także Dniem Przebaczenia, Pojednania, Przebłagania lub Sądnym Dniem jest najpoważniejszym świętem w wymiarze duchowym w kalendarzu żydowskim. W tym roku przypada 24 września (dziesiątego dnia miesiąca tiszri) o zachodzie słońca i trwa 25 godzin, czyli kończy się jutro o zmierzchu.
Jom Kippur kończy dziesięciodniowy okres Jamim Noraim czyli „strasznych dni”, który rozpoczął się wraz żydowskim Nowym Rokiem (Rosh ha – Szana). To czas rachunku sumienia, wybaczania wzajemnych krzywd, zniewag i grzechów popełnionych w ciągu minionego roku. Dla religijnych Żydów jest to czas pokuty i oczekiwania na Boże przebaczenie.
Zarówno początek, jak i koniec Dni Trwogi ogłasza się poprzez zadęcie w barani róg, zwany szofar.
Żydzi wierzą, że w tym okresie Bóg decyduje o losie każdego człowieka na nadchodzący rok i zapisuje jego imię albo w Księdze Życia, albo w Księdze Śmierci.
Dokładnie przez dziesięć dni księgi pozostają otwarte aż do Dnia Pojednania, czyli właśnie Jom Kipur. To ostatni dzień, w którym wyrok może zostać zmieniony, dlatego Żydzi starają się nie urazić Boga przestrzegając surowych zakazów.
Wizyta w Miejscu Najświętszym
W starożytności Jom Kipur był jedynym dniem w roku, w którym najwyższy kapłan mógł wejść do najświętszej części Świątyni Jerozolimskiej, gdzie przechowywano Arkę Przymierza. Udawał się tam, aby złożyć godną ofiarę Bogu.
Ofiara była krwawa, składała się z dwóch jagniąt, dwóch baranów, dwóch kóz i jednego byka. Krew zabitych zwierząt stanowiła ofiarę przebłagania, symboliczne przeniesienie grzechów na zwierzę ofiarne. Podczas ofiary arcykapłan wygłaszał między innymi modlitwę, w której wyznawał grzechy narodu Izraela.
Po zburzeniu Świątyni Jerozolimskiej, ofiary składane przez kapłanów zastąpiono modlitwami. Wyznanie win całego ludu Izraela, należące niegdyś do obowiązków arcykapłana, zastąpiono modłami o zbiorowe przebaczenie.
Jakie zasady obowiązują podczas Jom Kipur?
Tego dnia zakazana jest praca, mycie się, perfumowanie, strzyżenie czy golenie, noszenie skórzanego obuwia, kontakty seksualne, a także spożywanie jakichkolwiek pokarmów i napojów.
Post zaczyna się po ostatnim posiłku w wigilię święta przed zachodem słońca i trwa przez następną dobę. Jest to dzień poświęcony na oczekiwanie miłosierdzia Bożego.
To także jedyny dzień w roku, kiedy w Izraelu czas zatrzymuje się na 24 godziny. Na zakorkowanych zazwyczaj odcinakach dróg nie zobaczymy żadnego pojazdu (poza służbami specjalnymi).
Wszystkie punkty usługowe, sklepy, restauracje, apteki, nawet te działające w szabat, w Jom Kipur pozostają zamknięte. Nie działa lotnisko, jak również stacje radiowe i telewizyjne. Jest to ulubiony dzień izraelskich dzieci, ponieważ wtedy bezkarnie mogą jeździć na rowerach, rolkach czy deskorolkach środkiem ulic i dróg szybkiego ruchu.
W wigilię święta każdy powinien zjeść suty posiłek, ważny ze względu na czekający wszystkich post. Ortodoksyjnych Żydów obowiązuje kąpiel w mykwie, ale ze względu na przepisy dotyczące zapobiegania rozprzestrzenianiu się wirusa COVID- 19, w tym roku obowiązek ten legalnie nie może zostać wykonany.
Ostatnia czynność, którą wykonuje się w wigilię święta to zapalenie świec – w domu za dusze żyjące, natomiast w synagodze – za dusze zmarłych rodziców i najbliższej rodziny.
Następnego dnia religijni Żydzi większość czasu spędzają w synagodze na modlitwie i samoumartwianiu. Na czas nabożeństwa ubierają białe odświętne kitle, a na ramiona zakładają tałes, czyli szal modlitewny. To jedyny dzień w roku, w którym część osób, zazwyczaj nie uczestniczących w modlitwach w synagodze, udaje się tam. Pozostali w większości poszczą w domach.
Wraz ze zmierzchem kończy się Jom Kipur. Bezpośrednia spowiedź przed Bogiem sprawia, że Żydzi czują się oczyszczeni i mogą wejść w nowy rok bez poczucia winy.
Kaparot, czyli kogucia śmierć za grzechy
Na koniec jeszcze parę słów o ceremonii zwanej kaparot, która kiedyś praktykowana była powszechnie w Europie Wschodniej, a dziś pozostaje zwyczajem wśród niektórych Żydów aszkenazyjskich. Podobnie jak w starożytności, ceremonia sprowadza się do przekazania swoich grzechów na zwierzę ofiarne.
Obrzęd polega na tym, że mężczyzna bierze białego koguta (lub kobieta białą kurę) i kręci nim trzykrotnie nad głową mówiąc: „To jest mój zastępca, mój zamiennik, to jest moja pokuta. Ten kogut pójdzie na śmierć, a ja dostąpię długiego życia w pokoju”. Potem ptaka zabija się i przekazuje biednym albo spożywa podczas kolacji po zakończeniu Jom Kipur, a równowartość pieniężną oddaje się ubogim.
Współcześnie jednak, zazwyczaj zamiast koguta używa się monet, które następnie są przekazywane na cele charytatywne.
Karolina Maoz, 24.09.2023r.