15 września 2023 roku o zachodzie słońca Żydzi rozpoczynają świętowanie Nowego Roku. Będzie to początek roku 5784. Ta zaskakująca dla nas data, wynika z zupełnie innej rachuby czasu stosowanej przez wyznawców judaizmu, niż tej która jest stosowana powszechnie w dzisiejszym świecie.
Po pierwsze w judaizmie koniec dnia następuje o zachodzie słońca. Wtedy też automatycznie zaczyna się nowy dzień. Stąd początek Nowego Roku jest świętowany wieczorem.
Po drugie Żydzi liczą lata od stworzenia świata. Datę dnia stworzenia obliczyła przed wiekami starszyzna Izraela, dodając przytoczone w Biblii lata życia kolejnych pokoleń ludzi. I chociaż wiadomo, że dane biblijne nie zgadzają się z wiedzą naukową o początku wszechświata, nie zmieniono rachuby czasu. Przypomina ona bowiem o stwórczej mocy Boga.
Należy przy okazji przypomnieć, że Żydzi posługują się kalendarzem księżycowym. Każdy miesiąc zaczyna się z końcem nowiu księżyca. Tak więc miesiące liczą po 29 lub 30 dni. W sumie rok księżycowy składający się z 12 miesięcy ma 354 dni, a więc o 10 dni mniej niż kalendarz słoneczny.
Aby utrzymać związek świąt religijnych z odpowiednimi dla nich porami roku, od IV wieku Żydzi stosują jednolity system lat przestępnych, w których dodaje się trzynasty, 30-dniowy miesiąc. Na każde 19 lat przypada 7 takich lat przestępnych. Z tego powodu święta żydowskie nie są na stałe związane z dniami kalendarza słonecznego, którym posługuje się powszechnie dzisiejszy świat.
Nazwę Rosz ha-Szana tłumaczymy dosłownie z języka hebrajskiego jako głowę roku. Święto to rozpoczyna się pierwszego dnia żydowskiego miesiąca o nazwie tiszri i trwa dwa dni. Upamiętnia ono stworzenie świata i równocześnie przypomina o Sądzie Ostatecznym. Stąd powinno stać okazją dla rozważenia i podsumowania mijającego roku.
Religijni Żydzi wierzą, że tego dnia w niebie wpisuje się imiona wiernych do trzech ksiąg. Do księgi sprawiedliwych, niesprawiedliwych oraz niezdecydowanych. Dlatego w ten dzień składają sobie życzenia: „Obyś był zapisany w księdze życia i opieczętowany na dobry rok”.
Na Rosz ha-Szana zapełniają się synagogi. Przybywają do nich nawet mniej gorliwi Żydzi. Starają się przy tym zachować tradycję, by w ten dzień nałożyć na siebie jakiś nowo zakupiony element ubioru. W trakcie liturgii w synagogach odmawia się dodatkowe modlitwy pokutne.
Równocześnie dmie się wielokrotnie w szofar, czyli instrument wykonany z rogu baraniego. Jego dźwięki wzywają wiernych do duchowego przebudzenia i pokuty. Przypominają również o objawieniu Prawa Bożego Mojżeszowi na górze Synaj. Stąd na ziemiach polskich nazywano powszechnie ten dzień Świętem Trąbek.
Ważnym momentem Rosz ha-Szana jest ceremonialne odrzucanie grzechu. Uroczystość ta nazywana „taszlich” odbywa się po południu pierwszego dnia święta nad brzegiem rzeki. Wierni opróżniają wówczas swoje kieszenie, wrzucając do wody całą ich zawartość. Obecni rabini udzielają przy tym wiernym błogosławieństwa.
Wieczorem 1 tiszri, w domach rozpoczyna się uroczysty, świąteczny posiłek. Podawane w jego trakcie potrawy w symboliczny sposób wyrażają życzenia dobrego życia, obfitości i powodzenia w nowym roku. Na początek zazwyczaj podaje się okrągłą chałkę, której kawałki macza się w miodzie. Okrągła chałka symbolizuje bowiem cykl roku, a miód siłę i pomyślność.
Innym typowym świątecznym daniem jest słodkie jabłko z miodem. Na stole powinien pojawić się także jakiś świeży owoc, którego nie jedzono jeszcze w tym roku. Zazwyczaj jest to owoc granatu, który symbolizuje Prawo Boże.
Na żadnym stole nie powinno też zabraknąć głowy. Nawiązuje ona bezpośrednio do nazwy święta „Głowa Roku”, ale też jest prośbą do Stwórcy, aby sprawił „byśmy byli głową, a nie ogonem”. U Żydów aszkenazyjskich, wywodzących się z Europy będzie to zazwyczaj podawany w całości karp w galarecie. U Żydów sefardyjskich, pochodzących z Bliskiego Wschodu, pieczona głowa barana, a wśród postępowych „głowa” kalafiora, zastępująca danie mięsne. Zazwyczaj też podaje się cymes marchewkowy, czyli duszone w miodzie plastry marchwi, zmieszane z suszonymi morelami i winogronami.
DOBREGO I SŁODKIEGO ROKU !!! SZANA TOWA U-METUKA !!!
Stanisław Szuro, 15.09.2023r.