Fortyfikacje miasta nie służą dziś jego obronie. Stanowią zasłonę otaczającą Stare Miasto, czyniącą to miejsce fascynującym dla nowo przybyłych. Wchodząc za nie, pogrążamy się w specyficznej atmosferze starej Jerozolimy.
Mury, które możemy dziś podziwiać pochodzą z XVI stulecia. Powstały na rozkaz tureckiego władcy, sułtana Sulejmana Wspaniałego, którego ojciec, Selim I Groźny, zdobył w 1516 r. Jerozolimę, pokonując wojska arabskie. W tym czasie Jerozolima, nazywana po arabsku Al-Quds, pozbawiona była fortyfikacji. Jedynie na północy miasta znajdowała się obwarowana cytadela, twierdza będąca siedzibą garnizonu wojskowego.
Koszmar senny Sułtana
Sulejman Wspaniały kreował się na władcę opiekującego się islamem. Dlatego też fundował liczne meczety. Zadbał również o Jerozolimę, remontując meczet Kopuły Skały i meczet Al-Aksa. Aby zabezpieczyć to święte dla islamu miasto, postanowił przywrócić mu mury obronne, rozebrane w czasach wojen krzyżowych na początku XIII stulecia.
Podejmując decyzję o tej inwestycji, sułtan rozgłosił iż w ten sposób realizuje objawioną wolę Bożę. Miał go bowiem nawiedzać koszmar senny, w którym ukazywał się mu lew pragnący go pożreć. Wróżbici nadworni powiązali lwa z Jerozolimą ze względu na fakt, że lew Judy jest herbem miasta. Bóg w ten sposób miał wezwać sułtana do ochrony jego sanktuariów. Podobno, gdy rozpoczęto budowę fortyfikacji miejskich uciążliwy sen szybko zniknął. Zakrojone na szeroką skalę prace trwały w latach 1537-1542.
Detale architektoniczne
Mury wybudowane w XVI wieku w części pokrywają się z układem wcześniejszych fortyfikacji. Znawcy potrafią w nich odnaleźć fragmenty z czasów biblijnych, rzymskich czy też zbudowane przez krzyżowców w XII w. Całość obwarowań długości około 4,8 km, ma różną wysokość sięgającą 10-15 m, a grubość ok. 3 m.
Patrząc z lotu ptaka mury tworzą kształt przypominający nieregularny trapez. Idąc wzdłuż murów możemy odnaleźć liczne otwory strzelnicze, 35 baszt, 8 bram, w tym jedną na stałe zamkniętą oraz cytadelę. Dopiero po 1860 roku zaczęto budować pierwsze osiedla miejskie poza murami Starej Jerozolimy. Dziesięć lat później zaś zaniechano zamykania na noc bram miejskich.
Zamurowana Złota Brama
Brama Lwów
Brama Kwietna
Brama Damasceńska
Mury wokół Starej Jerozolimy zachowały się prawie w całości. Istnieje w nich tylko jedna przerwa. Ma 12 metrów szerokości i jest umiejscowiona pomiędzy bramą Jaffy, a murem cytadeli. Mur wyburzono tu przy okazji oficjalnej wizyty cesarza niemieckiego Wilhelma II w 1898 r. Dzięki temu umożliwiono jego uroczysty wjazd do Jerozolimy.
Brama Nowa
Brama Gnojna
Brama Syjonu
Brama Jaffy
Spacer po murach Starego Miasta
Po obu stronach owego wjazdu do miasta znajdują się przeznaczone dla turystów wejścia mury. Zwiedzający mogą odbyć spacery po dwóch trasach: do Bramy Jaffy do Bramy Lwów oraz od cytadeli do Bramy Gnojnej. Ze względów bezpieczeństwa zamknięty jest odcinek wzdłuż Wzgórza Świątynnego.
Przejście tymi trasami stanowi wielką atrakcję. Pozwala bowiem iść granicą dwóch światów. Z jednej strony jest to Jerozolimy nowa, budowana od połowy XIX stulecia, z szerokimi ulicami i terenami zielonymi. Z drugiej zaś wąskie, zatłoczone uliczki Starego Miasta. Spacer po murach pozwala przy tym nie tylko na zachwyt panoramą miasta. Turyści mają również wgląd w zwykłe życie mieszkańców, nie krępując przy tym oglądanych swoją nachalną obecnością.
Stanisław Szuro, 24.06.2023r.