Urzędnik państwowy, parlamentarzysta i ósmy premier państwa Izrael – został wybrany przez Kneset 13 czerwca 2007 r. na dziewiątego prezydenta Izraela i złożył przysięgę 15 lipca, służąc do lipca 24, 2014.
Peres urodził się w 1923 roku na Białorusi w Wiszniewie jako Szymon Perski i wraz z rodziną wyemigrował do Palestyny w wieku 11 lat. Dorastał w Tel Awiwie i uczęszczał do liceum rolniczego w Ben Shemen.
Peres spędził kilka lat w kibucu Geva i kibucu Alumot, których był jednym z założycieli, a w 1943 r. został wybrany sekretarzem młodzieżowego ruchu syjonistyczno-robotniczego.
Szymon Peres był ściśle związany z rozwojem sił obronnych. Pod koniec lat czterdziestych wstąpił do Haganah i został wyznaczony jako odpowiedzialny za siłę roboczą i broń.
W czasie wojny o niepodległość i po jej zakończeniu pełnił funkcję szefa służb morskich, a później stał na czele delegacji ministerstwa obrony w USA. W 1952 roku wstąpił do Ministerstwa Obrony, a rok później – w wieku 29 lat – został mianowany dyrektorem generalnym. Stanowisko to pełnił do 1959 roku.
W 1959 r. Peres został wybrany na członka Knesetu i pełnił tę funkcję do wyboru na prezydenta w czerwcu 2007 r. W latach 1959–1965 był wiceministrem obrony. Do jego osiągnięć należało ustanowienie przemysłu wojskowego i lotniczego oraz promowanie strategicznych więzi z Francją – „specjalnych stosunków”, których kulminacją była strategiczna współpraca podczas kampanii synajskiej z 1956 r., którą kierował. Był również odpowiedzialny za izraelski program nuklearny.
Szimon Peres wyróżnił się również jako postać polityczna w polityce wewnętrznej. W 1965 r. opuścił rządzącą partię Mapai wraz z Ben-Gurionem i został sekretarzem generalnym partii Rafi. Trzy lata później odegrał kluczową rolę w zjednoczeniu tych frakcji robotniczych.
W 1969 r. Peres został mianowany ministrem ds. absorpcji imigrantów. Od 1970 do 1974 r. był ministrem transportu i komunikacji, a w 1974 r. został ministrem informacji.
Przez 3 lata po wojnie Jom Kippur w 1973 r. Peres ponownie odgrywał kluczową rolę w bezpieczeństwie Izraela jako minister obrony. Zrewitalizował i wzmocnił IDF (Izraelskie Siły Obronne) i odegrał ważną rolę w negocjacjach w sprawie wycofania się, które doprowadziły do umowy przejściowej z Egiptem z 1975 roku.
Stał za akcją ratunkową Entebbe w 1976 roku i był autorem koncepcji „Good Fence”, promującej pozytywne relacje z mieszkańcami południowego Libanu.
Peres krótko pełnił obowiązki premiera po rezygnacji premiera Rabina w 1977 r. Po klęsce Partii Pracy w wyborach parlamentarnych w 1977 r. – po trzydziestu latach hegemonii politycznej – Szimon Peres został wybrany na przewodniczącego partii, którą piastował do 1992 r. W tym okresie został również wybrany wiceprzewodniczącym Międzynarodówki Socjalistycznej.
Szymon Peres pełnił funkcję premiera przez dwie kolejne kadencje. Jego pierwsza kadencja była od 1984 do 1986 r. w rządzie jedności narodowej, na podstawie umowy rotacyjnej z liderem Likudu Icchakiem Szamirem.
W latach 1986 – 1988 pełnił funkcję wicepremiera i ministra spraw zagranicznych, a od listopada 1988 r. do rozwiązania Rządu Jedności Narodowej w 1990 r. – wicepremiera i ministra finansów.
Skoncentrował się na upadającej gospodarce i złożonej sytuacji wynikającej z wojny w Libanie w 1982 roku. Udało mu się pozyskać poparcie Histadrut dla trudnych kroków niezbędnych do obniżenia rocznej stopy inflacji z 400% do 16%. Peres odegrał również kluczową rolę w wycofaniu wojsk z Libanu i ustanowieniu wąskiej strefy bezpieczeństwa w południowym Libanie.
Po powrocie do władzy Partii Pracy w wyniku wyborów w 1992 roku, Szimon Peres został ponownie mianowany ministrem spraw zagranicznych. Zainicjował i prowadził negocjacje, które doprowadziły do podpisania Deklaracji Zasad z OWP (Organizacja Wyzwolenia Palestyny) we wrześniu 1993 r., za którą otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla w 1994 r. wraz z Rabinem i Arafatem.
Dalsze negocjacje z Palestyńczykami doprowadziły do wycofania się Izraela ze Strefy Gazy i niektórych obszarów Judei i Samarii oraz do ustanowienia ograniczonej autonomii Palestyny, zgodnie z postanowieniami umowy przejściowej.
W październiku 1994 roku podpisano traktat pokojowy z Jordanią. Peres następnie starał się promować stosunki z dodatkowymi krajami arabskimi w Afryce Północnej i Zatoce Perskiej – część jego wizji „Nowego Bliskiego Wschodu”.
Druga kadencja Szimona Peresa na stanowisku premiera nastąpiła w następstwie zabójstwa Icchaka Rabina 4 listopada 1995 r. Partia Pracy wybrała Peresa na następcę Rabina, a Kneset potwierdził tę decyzję wotum zaufania, popieranym zarówno przez koalicję, jak i członków opozycji.
Peres pełnił funkcję premiera przez siedem miesięcy, aż do wyborów parlamentarnych, które odbyły się w maju 1996 r. W tym trudnym okresie Peres starał się utrzymać tempo procesu pokojowego, pomimo fali ataków terrorystycznych dokonanych przez palestyńskich zamachowców-samobójców na izraelską ludność cywilną.
Szimon Peres nadal pełnił funkcję przewodniczącego Partii Pracy przez rok po klęsce wyborczej. W czerwcu 1997 r. były szef sztabu i członek Partii Pracy Knesetu Ehud Barak został wybrany na przewodniczącego Partii Pracy. W październiku 1997 r. Szimon Peres utworzył Centrum Pokoju Peres w celu rozwijania arabsko-izraelskich wspólnych przedsięwzięć.
Peres był ministrem współpracy regionalnej od lipca 1999 r. do marca 2001 r., a w marcu 2001 r. został mianowany ministrem spraw zagranicznych i wicepremierem w rządzie jedności narodowej kierowanym przez Ariela Sharona, służąc do października 2002 r., kiedy zrezygnował. Peres pełnił funkcję wicepremiera Ariela Sharona od stycznia do listopada 2005 r., kiedy Partia Pracy ustąpiła z rządu.
Przed wyborami do 17. Knesetu Peres opuścił Partię Pracy, aby dołączyć do nowo powstałej Kadimy. Pełnił funkcję wicepremiera, ministra ds. Rozwoju Negewu i Galilei od maja 2006 do czerwca 2007.
W październiku 1997 r. Peres utworzył Centrum Pokoju im. Peresa w celu rozwijania arabsko-izraelskich wspólnych przedsięwzięć. Napisał kilka książek.
Shimon Peres zmarł 28 września 2016 r. Został pochowany na Wzgórzu Herzla w Jerozolimie. Miał troje dzieci, ośmioro wnuków i dwoje prawnuków.
Anna Szczypińska, 10.02.2021
Źródło: https://mfa.gov.il/mfa/aboutisrael/state/pages/shimon%20peres.aspx