Witraż, który kiedyś wisiał w Assen w Holandii, został ostatnio zainstalowany w synagodze Muzeum Yad Vashem. Około 80 lat po rozpoczęciu II wojny światowej został przeniesiony do Izraela, jako przypomnienie niegdyś kwitnącej społeczności żydowskiej w Holandii.
Na początku lat 30. Abraham van Oosten rozpoczął prace nad witrażami do swojej lokalnej synagogi, które w 1932 r. zainstalowano w Assen. Van Oosten zmarł w 1937 r., pozostawiając żonę Heintje i troje dzieci: Gondę, Leo i Johannę.
W 1940 roku Niemcy zajęli Holandię i zaczęli narzucać w całym kraju ustawodawstwo antyżydowskie. Leo van Oosten został aresztowany i deportowany do Auschwitz, gdzie zginął.
Dwa lata później, w październiku, do obozu przejściowego w Westerbork deportowano Żydów z Assen, w tym córki Heintje i van Oostena. Tam Gonda poznała i poślubiła syjonistycznego pioniera Ashera Gerlicha. Zostali deportowani do Bergen-Belsen, gdzie udało im się przeżyć pomimo strasznych warunków. Matka i siostra Gondy zostały wysłane do Auschwitz, gdzie zginęły.
Gonda, jedyna ocalała z rodziny van Oosten, zmieniła imię na Tamar i przeprowadziła się z mężem do Izraela w 1946 roku. Zmienili nazwisko na Ben Gera i założyli kibuc Bet Keshet w Dolnej Galilei, gdzie mieli siedmioro dzieci.
Źródło zdjęcia: The Jerusalem Post
Autor: Yad Vashem
Większość Żydów z Assen nie przeżyła Holokaustu. Kilku wróciło, ale nie udało im się odbudować społeczności żydowskiej.
Synagoga została sprzedana gminie protestanckiej i zamieniona na kościół.
Tamar Ben Gera dowiedziała się o tym oraz że planowano rozbiórkę, i postanowiła uratować zaprojektowane przez jej ojca witraże.
W ramach skomplikowanej operacji kilka ozdobnych okien zostało zdemontowanych i wysłanych do Izraela, gdzie zostały zainstalowane w jadalni kibucu, w którym mieszkała wraz z rodziną.
W 2016 roku Ben Gera zwrócił się do Yad Vashem o pomoc w przeniesieniu okien z jadalni do muzeum, aby zachować je dla potomności.
To tutaj wiszą dziś witraże. Synagoga jest wyjątkową przestrzenią, w której zwiedzający mogą się modlić, oglądając judaiki uratowane z krajów europejskich.
Anna Szczypińska, 13.09.2021
Źródło:https://www.jpost.com/israel-news/yad-vashem-installs-synagogue-stained-glass-window-that-survived-holocaust-673968