Mamy XXI wiek, wiek nowoczesności, którego symbolami są komputery, samochody, drony. Tymczasem w Izraelu wciąż można zobaczyć, hodowane tak jak przed wiekami, zwierzęta, a wśród nich osły. Służą one jako wierzchowce oraz dźwigają towary i w wielu wypadkach są do dziś niezastąpione.
Osioł to jeden z najwcześniej oswojonych przez człowieka gatunków zwierząt. Jego udomowienie nastąpiło około 6.000 lat temu na obszarach północnej Afryki. Od tego czasu był powszechnie wykorzystywany jako wierzchowiec i zwierzę juczne.
Należy podkreślić, że gatunek ten jest dobrze przystosowany do życia w warunkach pustynnych i półpustynnych. Jest bardzo wytrwały, dobrze znosi upały oraz brak wody. Może przez dłuższy czas nie pić i znosić utratę wody aż do 30% masy ciała, aby przy wodopoju uzupełnić braki w ciągu kilku minut.
Świetnie radzi sobie w górzystym terenie gdyż nie ma lęku wysokości, a jego twarde o odporne na ścieranie kopyta dobrze się sprawdzają na kamienistych zboczach. Na dodatek nie sprawia problemów z karmieniem, gdyż żywi się suchymi trawami i zaroślami. Jest również bardzo odporny na wszelkie choroby.
Teoretycznie wszyscy wiemy jak wyglądają osły. Są one stosunkowo niewielkie, osiągają bowiem maksymalną wysokość do 160 cm w kłębie i dochodzą do ok. 250 kilogramów masy ciała. Posiadają dużą głowę z długimi uszami.
Mogą mieć różne ubarwienie sierści, choć najczęściej są szare. Często na ich grzbietach, od szyi do ogona, występuje ciemniejsza pręga. Nie wyglądają na specjalnie muskularne, choć w rzeczywistości są niezwykle silne. Na dodatek są bardzo wytrzymałe i wytrwałe. Są też wyjątkowo spokojne.
Przeciętnie osły żyją około dwudziestu lat, jednak zdarza się, że dożywają nawet czterdziestu. Samice osiągają dojrzałość po 2-3 latach życia, samce zaś dopiero, gdy są dwa lata starsze.
Ciąża trwa 12 miesięcy, za to narodzony osiołek już po 20 minutach po porodzie zaczyna samodzielnie chodzić i ssać. Przez około pół roku biega jeszcze przy matce, a później się usamodzielnia. Co ciekawe osły mogą krzyżować się z innymi gatunkami koniowatymi, jednak ich potomstwo (muły) jest wówczas bezpłodne.
Wszystkie te cechy sprawiły, że oswojenie osłów zwiększyło mobilność ludzi. Osły bowiem mogły zarówno służyć im jako wierzchowce jak przenosić na grzbietach ich dobytek.
Na terenie Bliskiego Wschodu w starożytności osły były wykorzystywane powszechnie. Na kartach Starego Testamentu ich nazwę wymieniono najczęściej ze wszystkich zwierząt, czyli ponad 130 razy.
Osły są również obecne w innych kulturach śródziemnomorskich. Przykładowo osła dosiadał Dionizos-grecki bóg wina oraz wielu z bogów kananejskich. Dla Fenicjan osioł był nawet zwierzęciem świętym i przez to nietykalnym. O randze zaś osłów w Egipcie świadczy, że był on symbolem Boga Słońca, a w wielu grobach faraonów znaleziono szkielety tych wiernych zwierząt.
Tak wielka ranga osłów została potwierdzona przez Jezusa, który właśnie na osiołku wjechał uroczyście do Jerozolimy, na pamiątkę czego chrześcijanie świętują corocznie Palmową Niedzielę.
Z czasem jednak znaczenie osłów zmalało. W wielu wypadkach zostały zastąpione przez później oswojone konie. Można śmiało powiedzieć, że to koń jest symbolem arystokratów, a osioł pozostał symbolem biednych, ciężko pracujących wieśniaków. Może właśnie dlatego w wielu podaniach ukazuje się go jako stworzenie głupie i uparte, nadające się jedynie do ciężkiej pracy.
Dzisiaj na terenie Izraela osiołki są wykorzystywane jak dawniej, głównie na wsi. Szczególnie przez pasterzy, wypasających stada owiec i kóz. Służą one jako zwierzęta juczne oraz wierzchowce. Ceni się również bardzo wartość odżywczą ich mleka.
Jednak dodatkowo wykorzystuje się tu ich instynkty stadne. Osły bardzo łatwo zaprzyjaźniają się bowiem z innym zwierzętami, zwłaszcza z owcami i kozami. Gdy wyczują niebezpieczeństwo nie uciekają, lecz bronią stada. Używają wówczas nie tylko przednich i tylnych nóg, ale również zębów. Równocześnie owce i kozy będąc w stadzie razem z osłem, w sytuacji zagrożenia nie rozpraszają się, lecz grupują wokół niego. Tak więc, osioł pomaga pasterzowi w pilnowaniu stada.
Dziś często osiołki traktowane są jako atrakcja turystyczna. Poza tym, zaczęto doceniać te sympatyczne zwierzęta jako terapeutów. Ich spokój, rozwaga oraz poczucie odpowiedzialności sprawiły, że coraz częściej wykorzystuje się je do onoterapii, czyli do pracy z osobami niepełnosprawnymi, którym pomaga zredukować stres i dojść do zdrowia.
Stanisław Szuro, 15.07.2023r.