Inskrypcja sprzed około 3100 lat, nosząca imię biblijnego sędziego Jerubbaala, została odkryta w wykopaliskach w Khirbat er-Ra’i, niedaleko Kiryat Gat, w południowym dystrykcie Izraela, ogłosił 12 lipca 2021 r. Urząd ds. Zabytków (IAA). Odkrycie to dostarcza ważnych informacji na temat związku między tekstem biblijnym, a rzeczywistością historyczną – twierdzą naukowcy.
Inskrypcje z tego okresu – XII-XI w p.n.e. – są niezwykle rzadkie. Całe datowanie zostało przeprowadzone zarówno poprzez typologię ceramiki, jak i radiowęgiel próbek organicznych znalezionych w tej samej warstwie archeologicznej.
Pismo wypisane atramentem na dzbanku oznacza, że po raz pierwszy imię Jerubbaal zostało znalezione poza tekstem biblijnym. Uważa się, że to sam właściciel wypisał swoje imię na dzbanku.
„Imię Jerubbaal jest znane z tradycji biblijnej w Księdze Sędziów jako alternatywne imię sędziego Gideona ben Yoasza” – mówią prof. Yosef Garfinkel i archeolog Sa’ar Ganor z Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie. Gideon jest po raz pierwszy wspomniany jako zwalczający bałwochwalstwo przez rozbicie ołtarza Baalowi i ścięcie słupa aszery” – wyjaśnili.
„W tradycji biblijnej wspomina się o nim, że triumfował nad Midianitami, którzy przeprawiali się przez Jordan, by plądrować uprawy rolne. Według Biblii Gideon zorganizował małą armię liczącą 300 żołnierzy i nocą zaatakował Midianitów w pobliżu Ma’ayan Harod”.
Na podstawie znalezisk archeologicznych, w tym architektury i ceramiki, Khirbat er-Ra’i był głównie stanowiskiem kananejskim, ale według Garfinkela miało silny wpływ filistyński. „Wierzę, że miejsce to było w większości zamieszkane przez uchodźców kananejskich, którzy przybyli, by żyć pod hegemonią filistyńską” – powiedział.
Źródło zdjęcia: The Jerusalem Post
Autor: DAFNA GAZIT/Israel Antiquities Authority
Źródło zdjęcia: The Jerusalem Post
Autor: DAFNA GAZIT/Israel Antiquities Authority
Na inskrypcji, którą odczytał ekspert od epigrafików Christopher Rolston z George Washington University, widnieje pięć liter: yod, resh, bet, ayin, lamed. Chociaż nazwy liter mogą brzmieć znajomo dla osób mówiących po hebrajsku, alfabet nie był alfabetem hebrajskim, ale raczej alfabetem, z którego hebrajski wyewoluował wieki później.
„Pismo alfabetyczne zostało wynalezione przez Kananejczyków i wpływy egipskie około 1800 r. p.n.e.” – zauważył Garfinkel. „Nadal używali tego skryptu, który wyewoluował z egipskich hieroglifów w późnej epoce brązu [1500-1200 p.n.e.] i epoce żelaza I [1200-1000 p.n.e.]. Pisma hebrajskie i fenickie powstały dopiero w połowie X wieku p.n.e.”
Fakt, że przynależność kulturowa tego miejsca nie była izraelicka, nie wyklucza, że napis odnosił się do Jerubbaala wspomnianego w Biblii. Badacze podkreślili, że nie może być żadnej pewności w tym czy innym kierunku. Ale nawet jeśli nazwa faktycznie odnosiła się do innego Jerubbaala, artefakt nadal rzuca ważne światło na związek między tekstem biblijnym a okresem, który opisuje.
„Ze względu na odległość geograficzną między Szefelą a Doliną Jezreel, inskrypcja ta może odnosić się do innego Jerubbaala, a nie do Gedeona z tradycji biblijnej, chociaż nie można wykluczyć, że dzban należał do sędziego Gedeona” – mówią Garfinkel i Ganor. „W każdym razie imię Jerubbaal najwyraźniej było powszechnie używane w czasach sędziów biblijnych”.
„Jak wiemy, toczy się poważna debata na temat tego, czy tradycja biblijna odzwierciedla rzeczywistość i czy jest wierna wspomnieniom historycznym z czasów sędziów i dni Dawida” – dodali. Jerubbaal pojawia się w Biblii tylko w okresie sędziów, a jednak „teraz odkryto go również w kontekście archeologicznym, w warstwie pochodzącej z tego okresu”.
„W podobny sposób imię Iszbaal, które jest wymienione w Biblii tylko podczas monarchii króla Dawida, zostało znalezione w warstwach datowanych na ten okres w miejscu Khirbat Qeiyafa”, mówią dalej, odnosząc się do poprzedniego swojego odkrycia.
„Fakt, że identyczne imiona są wymienione w Biblii, a także w inskrypcjach wydobytych z wykopalisk archeologicznych, pokazuje, że wspomnienia zostały zachowane i przekazywane z pokolenia na pokolenie” – podsumowali Garfinkel i Ganor.
Anna Szczypińska, 21.07.2021
Źródło:https://www.jpost.com/archaeology/3000-year-old-inscription-bearing-name-of-biblical-judge-found-in-israel-673576