Jadąc z międzynarodowego lotniska im. Ben Guriona do Jerozolimy, po prawej stronie widoczne jest wzgórze Latrun. Zamyka ono od zachodu Dolinę Ajalon i góruje nad drogą. Posiada przez to wielkie znaczenie strategiczne co powodowało, iż było świadkiem wielu bitew w historii.
W czasach biblijnych, u jego podnóża Jozue pokonał Amorytów. Następnie wojska króla Saula pokonały tu Filistynów. Później w czasie powstania Machabeuszy, Juda Machabeusz zatrzymał tu wojska greckie, co pozwoliło na wyzwolenie się Izraela spod panowania państwa Seleucydów syryjskich. Położenie wzgórza docenili również krzyżowcy, budując na nim zamek Le Toron des Chevaliers (Wzgórze Rycerzy), od którego wywodzi się dzisiejsza nazwa Latrun.
W XX wieku wzgórze to było miejscem krwawych walk między wojskami arabskimi i żydowskimi. Jednak zanim do tych walk doszło, w czasach tzw. Mandatu Brytyjskiego, Anglicy wybudowali tu jeden z fortów policyjnych. Należał on do 55 takich budowli, rozmieszczonych w strategicznych punktach kraju i nazywanych od imienia pomysłodawcy; fortami Karola Tegarta. Pełnił on funkcję posterunku policji oraz tymczasowego aresztu.
Droga Burmańska
15 maja 1948 r., oddziały brytyjskie opuściły fort w Latrun, który natychmiast został zajęty przez oddziały arabskie. Najpierw Arabskiej Armii Wyzwoleńczej, a później jordańskiego Legionu Arabskiego. Arabowie odcięli w ten sposób komunikację pomiędzy głównymi siłami izraelskimi, a Jerozolimą. Stało się to powodem przeprowadzenia trzech kolejnych żydowskich operacji wojskowych, skierowanych przeciwko oddziałom jordańskim. Krwawe walki trwały od 24 maja do 18 lipca. Jordańczycy, lepiej wyszkoleni i uzbrojeni odparli jednak wszystkie ataki.
To zmusiło stronę żydowską do budowy nowej drogi do Jerozolimy. Wyznaczona została ona przez nieprzejezdne wcześniej górskie szlaki. Setki ludzi, posługując się jedynie kilofami, gdyż eksplozje dynamitu mogłyby zainteresować siły jordańskie, zbudowało ponad 20 km drogi, która omijała pozycje w Latrun. Droga ta nazwana została Drogą Burmańską, od podobnego szlaku komunikacyjnego wybudowanego przez Brytyjczyków na Malajach.
Po wojnie, wzgórze Latrun weszło w skład Królestwa Jordanii, przy czym dawny brytyjski fort znalazł się w strefie zdemilitaryzowanej, nadzorowanej przez siły międzynarodowe. W następnych latach w tym rejonie dochodziło do licznych incydentów, w których arabscy snajperzy ostrzeliwali żydowskie samochody. W 1967 r., w czasie wojny sześciodniowej siły izraelskie opanowały Latrun, gdzie następnie utworzono bazę wojsk pancernych.
Muzeum broni pancernej
W 1982 roku, z inicjatywy generała armii izraelskiej, Mosche Peleda, założono tu muzeum broni pancernej. Na terenie muzeum zgromadzono ponad 200 czołgów i pojazdów opancerzonych z całego świata.
Część z nich brało udział w licznych wojnach prowadzonych przez siły izraelskie. Wiele z prezentowanych pojazdów nigdy nie było w służbie Sił Obronnych Izraela, a znalazły się w muzeum jako zdobycz wojenna lub na drodze transakcji handlowych.
Ekspozycja broni pancernej
Merkawa Mk1 – czołg produkcji izraelskiej
Panzer IV- czołg produkcji niemieckiej
T55 – czołg produkcji radzieckiej
Samochód zawiadowczy M3A1 produkcji amerykańskiej
Samochód pancerny zdobyty na armii libańskiej
Samochód pancerny Mk IVF produkcji brytyjskiej
Wyrzutnia rakiet na podwoziu czołgowym – konstrukcja izraelska
W dawnym forcie znajduje się główny budynek muzeum. Znajdują się w nim biura administracji muzeum, archiwum, biblioteka, sale wystawowe i synagoga.
Na zewnątrz budynku wzniesiono pomnik – ścianę z imionami poległych izraelskich pancerniaków, począwszy od wojny o niepodległość Izraela w 1948 r. do chwili obecnej. Na tej ścianie widnieją 4873 nazwiska.
Jednak najbardziej charakterystyczną budowlą muzeum jest wieża ciśnień, na której szczycie umieszczono czołg M4 Sherman. Symbol ten służy jako oficjalne logo muzeum.
Dawny fort-dziś główny budynek muzeum w Latrun
Tablica poległych izraelskich czołgistów
Sherman na wieży ciśnień-symbol muzeum w Latrun
Zgromadzona w Latrun kolekcja jest jedną z największych na świecie. Wielu ludzi zainteresowanych sprzętem wojskowym przyjeżdża tutaj z różnych krajów świata.
Stanisław Szuro, 09.12.2022r.