Arabscy Żydzi, czyli o Mizrachijczykach w Izraelu

Chociaż często myleni są z Żydami sefardyjskimi, Mizrachijczycy mają odrębne dziedzictwo. Termin Mizrachi oznacza „wschodni”, często utożsamiany jest także z pojęciem „orientalny”. Określa się nim Żydów, którzy pochodzą z Bliskiego Wschodu, Azji Środkowej, Afryki Północnej i Kaukazu. Ich najwcześniejsze społeczności pochodzą ze starożytności, a najstarsze i największe z nich znajdowały się we współczesnym Iraku (Babilonia), Iranie (Persja) i Jemenie.

Po wypędzeniu z Hiszpanii, pod koniec XV wieku, wielu sefardyjskich Żydów wyemigrowało do krajów arabskich, gdzie mieszali się z miejscową ludnością utrudniając odróżnienie Sefardyjczyków od rdzennych Mizrachijczyków. Od tego czasu także Sefardyjczycy i Mizrachijczycy stanowili większość Żydów na terenie obecnego państwa Izrael. Sefardyjskie praktyki religijne dominowały na tym terenie.

Wiele zmieniło się od lat osiemdziesiątych XIX wieku , kiedy to rosyjscy, polscy i niemieccy Żydzi masowo imigrowali do Izraela. Wkrótce nowo przybyli stali się większością Żydów w Izraelu, a do 1948 roku stanowili 80% żydowskiej populacji Izraela.

Po powstaniu państwa Izrael, wielu Żydów mieszkających na terenie państw arabskich zostało zmuszonych do opuszczenia ojczystych krajów. Mizrachijczycy zaczęli wtedy masowo przybywać do Izraela. Niestety na początku traktowani byli w nowej ojczyźnie jako „zacofani”, często trafiali do przejściowych obozów, a potem do najmniej rozwiniętych dzielnic Izraela.

W związku z tym, w latach 70., Mizrachijczycy stworzyli ruch zwany Czarne Pantery, który domagał się sprawiedliwości społecznej. Ruch sprzeciwiał się dyskryminacji, szczególnie w porównaniu z imigrantami z Europy. Czarne Pantery weszły także w sojusz z Palestyńczykami, z którymi łączył ich wspólny język, kultura i tradycje.

Mimo wielu prób „zmodernizowania” Mizrachijczyków poprzez edukację i próby narzucenia aszkenazyjskich standardów, zachowali oni swoją wyjątkową kulturę i silną tożsamość. Obecnie coraz większa jest także reprezentacja Mizrachijczyków w piastowaniu roli przywódczych w państwowych instytucjach, mimo tego, iż zdecydowana większość należy ciągle do Żydów o korzeniach aszkenazyjskich.

Wyjątkowo kultura Mizrachijczyków przeniknęła w ostatnich latach do kultury izraelskiej. Muzyka jemeńska wkroczyła na scenę wraz z Ofrą Haza, która połączyła tradycyjne instrumenty, rytmy i teksty z nowoczesnym stylem. Jemeńscy Żydzi tworzą przedmioty sakralne używane przez Żydów ze wszystkich środowisk. Restauracje Mizrachi, których charakterystyczną cechą są dzielone przez grupę posiłki – duże półmiski szaszłyków z mięsem, pieczywem oraz miską sałatek, stały się modnymi miejscami spotkań w Izraelu.

Obecnie młode pokolenia Mizrachijczyków coraz częściej potrafią połączyć dumę ze swojego dziedzictwa z poczuciem przynależności do współczesnego Izraela.

Karolina Maoz, 04.06.2023r.

Previous ArticleNext Article