Mamszit lub inaczej Mampsis to jeden z wielu zabytków wartych odwiedzenia w Izraelu, znajdujących się poza popularnymi szlakami pielgrzymkowymi. Miasto usytuowane jest w okolicach Dimony jadąc w stronę Morza Martwego, ok 2 godzin jazdy na południe od Jerozolimy i trochę krócej z Tel Avivu.
Są to ruiny miasta nabatejskiego, starożytnego narodu, który do Izraela przybył z Półwyspu Arabskiego, aby utworzyć tu swoje królestwo. O Królestwie Nabatejskim pojawiają się wzmianki już w Starym Testamencie, ale pod inna nazwą, bo Nebajot, czyli pierworodny syn Ismaela (lz. 60:7).
Królestwo to powstało w III w p.n.e. i zajmowało się przede wszystkim handlem. Utworzyli na Bliskim Wschodzie kilka szlaków handlowych prowadzących do Morza Śródziemnego. Ich stolicą była słynna Petra znajdująca się w Jordanii.
Dla lepszej kontroli szlaków handlowych budowali miasta na pustyni, których ruiny możemy dziś zwiedzać przede wszystkim w Izraelu. Jednym z takich miast było właśnie Mamshit, leżące na szlaku kadzidlanym, służącym do transportu przypraw, stąd nazwa szlaku.
Nabatejczycy mieli swój język, pismo i sztukę, której cząstki zachowały się przede wszystkim w postaci mozaik.
Oprócz dobrze zachowanych ruin, kryje się tu też dolina z wodospadami, która w dobie deszczowej przekształca się w błotne kaskady. Oczywiście ruiny przeszły swoją renowację, a to co udało się odtworzyć to termy i dwa kościoły z czasów Bizancjum.
Z czasów nabatejskich zachowała się warownia, wieża obserwacyjna i położony za miastem karawanseraj, czyli „hotel” dla karawan.
Miasto miało około 5 hektarów i posiadało tylko jedną, główną ulicę, a przez środek miasta przebiegała dolina, dzieląca go na 2 części. Domostwa budowane były na kształt twierdzy i miały po 2-3 piętra. Były to domy wielopokoleniowe, podobnie jak dziś w arabskiej kulturze. Około kilometra za miastem odkryto również cmentarz z tamtych czasów.
W czasach rzymskich, w tzw. okresie Bizancjum, miasto zostało otoczone murem, a do miasta można było się dostać jedną z 2 bram. Wówczas też otynkowano jeden z domów i ozdobiono motywami z mitologii.
Dziś ruiny Mamshit są wpisane przez UNESCO na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości, podobnie jak inne miasta zbudowane przez Nabatejczyków: Petra, Shivta, Oboda, Avdad, Haluza.
Julita Borowska – Bugdal, 17.09.2020
