Licząca zaledwie 5000 osób, grupa izraelskich Czerkiesów, jest dumna z tego, że jest zarówno społecznością sunnicką, jak i izraelską.
Źródło zdjęcia: www.israel21c.org
Centrum Dziedzictwa Czerkiesów
50-letni Madaji, Czerkies, z dumą opowiada o swojej społeczności. Po przejściu na emeryturę jako oficer Sił Obronnych Izraela postanowił poświęcić się nauczaniu Izraelczyków o Czerkiesach „ponieważ nikt nic o nas nie wie”. „Ludzie zawsze pytają: »Czy jesteś Druzem?« »Czy jesteś chrześcijaninem?« »Kim dokładnie jesteś?« ja zawsze chcę wyjaśnić historię mojego ludu” – twierdzi Madaji.
Każdego dnia turyści przyjeżdżają do miejscowości Kfar Kama, jednej z dwóch czerkieskich wiosek w Izraelu, aby odwiedzić Centrum Dziedzictwa Czerkiesów. W drugiej wiosce czerkieskiej, Rihaniya, turyści odwiedzają muzeum czerkieskie znajdujące się w restauracji Nalchik.
Kaukaz zawsze był uważany za naturalną granicę między Europą a Azją, gdzie wschód spotyka się z zachodem. Czerkiesi byli pierwotnie poganami, którzy przeszli na chrześcijaństwo, a następnie, w XV wieku, na islam. Madaji twierdzi, że ludzie często są zaskoczeni słysząc, że Czerkiesi są muzułmanami sunnitami.
Czerkiesi odparli rosyjskich najeźdźców, którzy chcieli przez 100 lat skolonizować Kaukaz, w wojnie, która zakończyła się w 1864 roku. Rosjanie zabili ponad milion Czerkiesów i spalili wsie. Ci, którzy przeżyli, uciekli, przebijając się przez Imperium Osmańskie i osiedlając się w Turcji, Jordanii i Izraelu w 1878 roku.
Obecnie w Izraelu mieszka około 5000 Czerkiesów. Od czasu wojny o niepodległość w 1948 r. walczyli oni u boku Izraela i objęci są obowiązkowym poborem do służby w Izraelskich Siłach Obronnych.
„Jesteśmy Izraelczykami we wszystkim” – powiedział. „Jesteśmy zżytą społecznością” – powiedział Madaji. „Nie mamy żadnych duchowych przywódców, więc zawsze pozostaje pytanie, jak zachowujemy naszą kulturę? Poprzez to, co nazywamy Adyghe Xabze, kodeks postępowania, który określa, jak się zachowujemy, który zachowuje naszą tradycję i kulturę”.
„Nie zawieramy małżeństw mieszanych z nikim innym, tylko wewnątrz naszej społeczności. Kiedy młodzi mężczyźni i kobiety spotykają się i zaczynają umawiać się na randki, muszą pozostać dwa metry od siebie aż do ślubu. A potem, jeśli młoda kobieta zdecyduje się odwołać ślub, nawet godzinę wcześniej, może to zrobić. To chroni honor kobiet”.
Ponieważ pula kwalifikujących się singli w Izraelu jest mała, społeczności sponsorują to, co Madaji nazywa „obozem letnim”, gdzie kilkuset młodych Czerkiesów z Jordanii, Turcji i Holandii przyjeżdża do Izraela, aby się poznać. Madaji i inne lokalne rodziny goszczą młodzież.
„Dzięki Internetowi wiemy teraz, że w Dubaju są Czerkiesi” – powiedział Madaji. „Wcześniej nie wiedzieliśmy o naszej społeczności w innych miejscach”.
„Jako mały chłopiec bawiłem się w tej okolicy z innymi dziećmi” – wspomina, zatrzymując się przy meczecie, który przypomina dom modlitwy w górach Kaukazu.
Naprzeciw meczetu znajduje się nowy schron przeciwbombowy dla mieszkańców wioski. Powyżej znajduje się stała ekspozycja upamiętniająca ludobójstwo Czerkiesów, ze zdjęciami, mapami i objaśnieniami.
Co roku 21 maja Czerkiesi na całym świecie obchodzą Dzień Żałoby, który upamiętnia ludobójstwo swojego narodu przez Rosjan i wygnanie z ojczyzny. Madaji twierdzi, że większość Czerkiesów wciąż ma nadzieję na powrót do swojej ziemi. W całym mieście wywieszona jest zielona flaga czerkieska z 12 gwiazdami.
Czerkiesom udało się zachować język Adyghe, który „nie brzmi jak nic innego” – powiedział Madaji. „Kiedyś był pisany specjalnymi cyframi, które są dziś używane tylko do oznaczania różnych plemion”.
Język czerkieski używa cyrylicy, ale różni się od rosyjskiego, powiedział Madaji. Rodzice mówią do swoich dzieci po czerkiesku. Madaji mówi, że ta praktyka nie jest wymuszona „ale bardzo naturalna”.
Dzieci uczęszczają do lokalnej szkoły do 10 klasy, gdzie uczą się hebrajskiego, angielskiego, arabskiego i czerkieskiego, a następnie uczęszczają do hebrajskojęzycznych szkół średnich w okolicy, „co czyni nas jedynymi sunnickimi muzułmanami na świecie, którzy uczą się po hebrajsku” – powiedział Madaji.
W Kfar Kama Centrum Dziedzictwa Czerkiesów zorganizuje coroczny Festiwal Czerkiesów w dniach 22-23 lipca z wycieczkami i tradycyjnymi występami tanecznymi.
Karolina Maoz, 10.08.2022r.
Źródło: https://www.israel21c.org/in-the-galilee-a-tiny-circassian-community-keeps-its-heritage-alive/