Chałka (challah) to wyrabiany z jajek, żydowski chleb na szabat i święta. Otoczony folklorem i tradycją, wypełniony symboliką.
W święta i wieczór szabatowy odmawia się błogosławieństwo nad dwoma chlebami, symbolizującymi dwie porcje manny, którą Bóg zesłał w piątek dzieciom Izraela podczas ich ucieczki z Egiptu.
Chleby na stole przykryte są ozdobną białą serwetką, która reprezentuje rosę zebraną rano. Mak i sezam, którym posypuje się chleby również symbolizują mannę, która spadła z nieba.
Niezwykła symbolika chałki
Challah jest robiona w różnych rozmiarach i kształtach, z których wszystkie mają znaczenie. Najpopularniejsze są plecione, które mogą mieć trzy, cztery lub sześć pasm, a ponieważ wyglądają jak splecione ramiona, symbolizują miłość.
Trzy warkocze symbolizują prawdę, pokój i sprawiedliwość. Dwanaście garbów z dwóch małych lub jednego dużego plecionego chleba przypomina cud 12 chlebów dla 12 plemion Izraela.
Okrągłe bochenki, które nie mają początku ani końca, są pieczone na święto Rosz ha-Szana (żydowski Nowy Rok), aby symbolizować ciągłość. Drabiny i kształty dłoni są podawane podczas posiłku przed postem Jom Kipur. Drabina oznacza, że powinniśmy wspiąć się na wielkie wysokości, a ręka, którą możemy zapisać nową kartę na dobry rok.
W Purim małe trójkątne bochenki symbolizują uszy Hamana. W Szawuot dwa podłużne obok siebie przedstawiają Tablice Prawa (10 przykazań). Bulkah to podzielona na segmenty prostokątna chałka. Słodkie chałki z miodem lub rodzynkami pieczone są w okresie świątecznym, aby przynieść radość i szczęście.
Nazwa challah wywodzi się od hebrajskiego słowa, które w biblijnym przykazaniu oznacza porcję pierwszego ciasta, które będziecie dawać Panu jako dar przez wasze pokolenia. Żydom nakazano biblijnie, aby oddzielali od swoich ciast jedną dwudziestą czwartą i dawali ją kohanim (kapłanom) w każdy szabat.
W czasach po Świątyni rabini zarządzili, że porcja chałki, która miała być co najmniej wielkości oliwki, musi być oddzielona od ciasta i spalona. Wciąż tradycją żydowskich piekarzy i tradycyjnych gospodyń domowych jest odrywanie maleńkiego kawałka wyrośniętego ciasta z dowolnego rodzaju chleba i spalanie go (zwykle zawiniętego w folię) w piekarniku lub ogniu podczas błogosławieństwa.
Nazwę chałka nadano chlebowi w południowych Niemczech w średniowieczu, kiedy został przyjęty przez Żydów na szabat. Był to tradycyjny lokalny bochenek, a jego różne kształty i wzory wpisały się w miejscową tradycję dekoracyjnego pieczywa.
John Cooper w Eat and Be Satisfied: A Social History of Jewish Food zauważa, że pierwsza wzmianka o chlebie pochodzi z XV wieku i że termin ten został ukuty w Austrii. Wcześniej chleb nazywany był berchami, nazwą używaną do dziś przez Żydów w niektórych rejonach.
Chleb stał się żydowskim chlebem rytualnym w Niemczech, Austrii i Czechach i został zabrany do Polski, Europy Wschodniej i Rosji, kiedy Żydzi wyemigrowali na wschód.
Gospodynie domowe ugniatały ciasto w czwartek, pozwalały mu wyrosnąć przez noc, a w piątek wstawały wcześnie, aby je upiec. Charakterystyczny zapach, który emanuje z pieca i wypełnia dom podczas pieczenia, to szabatowy aromat, który przenika wspomnienia starego świata, w którym mówiło się w jidysz.
Poniższy przepis na chałkę tradycyjną został wzięty z książki The Book of Jewish Food: An Odyssey from Samarkand to New York, opublikowanej przez Knopf.
Składniki:
Mak lub sezam (opcjonalnie)
9 1/4 szklanki (1 1/3 kg) mąki
4 jajka plus 2 żółtka lub 1 całe jajko do glazury
1 łyżka soli
1/2 szklanki (100g) cukru
2 1/4 szklanki (500 ml) letniej wody
2 łyżki suchych drożdży
1/2 szklanki (125 ml) oleju roślinnego
Przygotowanie:
Rozpuść drożdże w wodzie z 1 łyżeczką cukru. Wymieszaj dobrze i odstaw na 10 minut, aż się spienią.
W bardzo dużej misce lekko ubij 4 jajka. Następnie dodaj sól, cukier i olej i ponownie ubij. Dodaj spienioną mieszaninę drożdży i dobrze ubij. Teraz dodawaj mąkę stopniowo, tylko na tyle, aby uzyskać miękkie ciasto, dobrze mieszając, najpierw dużą łyżką, a następnie wmasowując rękami.
Energicznie ugniataj przez około 15 minut, aż będzie bardzo gładkie i elastyczne, dodając mąkę, jeśli ciasto jest zbyt lepkie. Wlej trochę oleju do miski i obróć ciasto, aby było nasmarowane. Przykryj miskę folią i odstaw w ciepłe miejsce do wyrośnięcia na 2-3 godziny lub do podwojenia objętości. Wyjmij ciasto i ponownie ugniataj, a następnie podziel na cztery części, aby zrobić 4 bochenki.
Aby zrobić okrągłą chałkę: weź 1 kawałek ciasta, rozwałkuj go dłońmi i wyciągnij w długi, gruby sznur o długości około 45 cm i grubości 5 cm – trochę grubszy z jednej strony. Weź grubszy koniec i połóż go na środku natłuszczonej blachy do pieczenia, a następnie owiń wokół niego resztę liny jak ślimak. Kontynuuj z pozostałymi 3 kawałkami.
Aby zrobić plecioną chałkę z 3 nitkami: Podziel 1 kawałek ciasta na 3. Każdy kawałek zawiń między dłońmi i pociągnij w długie, cienkie sznury o długości około 45 cm i szerokości 3 cm. Ściśnij jeden koniec wszystkich pasm i zapleć je w warkocz. Ściśnij końce razem i wsuń je pod bochenek. Kontynuuj z pozostałymi 3 kawałkami.
Ułóż 4 bochenki na dobrze natłuszczonych blachach do pieczenia, pozostawiając dużo miejsca na rozszerzenie się, a następnie odstaw na 1 godzinę do wyrośnięcia lub do podwojenia masy. Teraz delikatnie posmaruj ubitymi żółtkami lub jeśli chcesz posypać makiem lub sezamem, najpierw posmaruj całym jajkiem (nasiona lepiej przylegają, jeśli jest tam białko).
Piecz w piekarniku nagrzanym do 180C przez 30-40 minut lub do momentu, aż bochenki będą pięknie zarumienione. Są gotowe, jeśli brzmią głucho, gdy stukasz w spód.
Smacznego!
Anna Szczypińska, 21.01.2022r.