Dziś Jerozolima to drugie co do wielkości miasto Izraela, liczące ok. 125 km2, ale jeszcze do wieku XIX było to miasto o niecałym 1 km2 powierzchni. To, co dziś nazywamy Starym Miastem to właśnie Jerozolima z tamtych czasów.
Do dziś zachowały się mury obronne, które na przestrzeni wieków zmieniały swoją długość, gdyż miasto było 17 razy burzone i 17 razy odbudowywane. Ostatni raz za czasów Sulejmana Wspaniałego w XVI w. i dziś są to 4 km długości murów, w których znajduje się 8 bram prowadzących do miasta, z tym, że jedna z nich pozostaje zamurowana. Samo Stare Miasto zaś podzielone jest na 4 kwartały: chrześcijański, żydowski, muzułmański i ormiański.
Bramy Jerozolimy umożliwiające wejście do Starego Miasto w większości powstały za czasów tureckiego sułtana Sulejmana Wspaniałego. Jest ich osiem. Od południa Brama Syjońska i Brama Gnojna, od północy Brama Heroda, Nowa i Damasceńska, od zachodu Jafska, a od wschodu Lwów i zamknięta Złota.
Brama Syjonu, zwana również Bramą Dawida, swoją nazwę wzięła od biblijnego króla Dawida i od tego, że wychodzi się nią na Górę Syjon. W średniowieczu określana była mianem Bramy Dzielnicy Żydowskiej.
Została zamknięta w 1948 roku zaraz po wypędzeniu Żydów przez Jordańczyków w czasie Wojny o Niepodległość i ponownie otwarta po 19 latach, kiedy Żydzi odzyskali panowanie nad miastem w Wojnie Sześciodniowej. Do dziś nosi ślady po kulach z obu wojen.
Ta brama prowadzi do dzielnicy żydowskiej i ormiańskiej. Po jej przekroczeniu można zobaczyć m.in. kościół ormiański Najświętszego Zbawiciela wewnątrz, a na zewnątrz, na Górze Syjon: opactwo benedyktynów niemieckich Hagia Sion, Wieczernik oraz Grób Króla Davida. Pod Syjonem natomiast natkniemy się na cmentarz chrześcijański na którym pochowano m.in. Oskara Schindlera oraz kościół „In Galicantu”.
Brama Gnojna, zwana również Bramą Maurów, prowadzi do dzielnicy żydowskiej. Nazywana była również Bramą Maghrebinów, gdyż w XVI w. prowadziła do dzielnicy marokańskiej. Ta brama prowadzi do Ściany Płaczu. Otwarta jest zarówno dla ruchu kołowego jak i pieszego.
Jej osobliwa nazwa wzięła się od śmietnika, jaki stworzyli starożytni mieszkańcy oraz tego, iż to tu spływały i do dziś spływają wszystkie ścieki, bo jest to najniżej położone miejsce na Starym Mieście. Ciekawostką jest, że w środku Bramy znajdują się pozostałości drogi rzymskiej.
Brama Heroda, zwana również Bramą Kwiatów, wzięła swoją nazwę od króla Herolda Wielkiego. W jej zewnętrznej fasadzie umieszczono ozdobne kamienie, stąd też przez Arabów nazywana jest Bramą Kwiatów. Brama umiejscowiona jest przy wylocie Darwish Street i prowadzi do dzielnicy muzułmańskiej.
Brama Nowa wzięła swoją nazwę od tego, że wykutą ją znacznie później, bo w 1887 r. Została otwarta, aby usprawnić komunikacje pomiędzy instytucjami chrześcijańskimi, które znajdowały się poza murami Starego Miasta.
Po jej prawej stronie ulokowana została siedziba Kustodii Ziemi Świętej, czyli franciszkański klasztor Najświętszego Zbawiciela.
Wcześniej znajdowała się tu świątynia prawosławnych mnichów gruzińskich, którą franciszkanie odkupili w 1559 roku. Według najstarszej zachowanej księgi parafialnej z 1664 roku w Jerozolimie było w owym czasie tylko 68 praktykujących katolików.
Po 2003 r. otworzono pod nią tunel z dwupasmówką, dlatego jest to jedyna z bram, którą rzadko widzi się z drogi.
Przez Bramę Nową wchodzi się na teren Dzielnicy Chrześcijańskiej.
Brama Damasceńska przeznaczona była przez bardzo długi czas dla dostojnych gości oraz pielgrzymów, którzy chcieli wejść na teren Jerozolimy. Jednym z takich gości był papież Paweł IV. Prowadzi do dzielnicy muzułmańskiej.
Jej nazwa według Europejczyków pochodzi od kierunku, bowiem przekraczający tą bramę zmierzali w kierunku Damaszku. Z kolei Arabowie nazywają ją Bramą Kolumnową. Nazwa pochodzi od kolumny, która znajdowała się przed bramą od wewnętrznej strony. Natomiast jej hebrajska nazwa – Brama Szchem wskazuje na miasto Sychem, bo to do niego można było dotrzeć wychodząc bramą poza Jerozolimę.
W czasach cesarza Hadriana, który zbudował tu miasto Aelia Capitolina, na ruinach zburzonej dwukrotnie w 70 i 132 roku Jerozolimy, za bramą zaczynało się cardo – główna droga północ-południe. Jej pozostałości są zachowane do dziś.
Brama Jafy. Nazwa pochodzi od drogi, która w przeszłości prowadziła do portu morskiego Jafa (dzisiejszy Tel Aviv). Rozdziela ona dzielnicę chrześcijańską na północy od dzielnicy ormiańskiej na południu.
W 1898 roku z rozkazu władz tureckich został w niej wybity otwór, przez który wjechał cesarz niemiecki Wilhelm II. Stąd do dzisiaj został w niej wyłom, przez który przebiega ulica, z której mogą korzystać wyłącznie mieszkańcy. Warto dodać, że podczas swojej pielgrzymki jubileuszowej do Ziemi Świętej, tą bramą wjechał w 2000 roku papież Jan Paweł II.
Brama Lwów, zwana również Bramą św. Szczepana. Jej nazwa pochodzi od rzeźb lwów umiejscowionych na jej fasadzie, które były symbolami rodowymi sułtana Bajbarsa. Lew jest również herbem Jerozolimy.
Dla chrześcijan jest to Brama św. Szczepana, gdyż niedaleko od niej został ukamieniowany ten męczennik. Można przez nią dotrzeć do targowisk, sadzawki Betesda czy początku Drogi Krzyżowej.
Złota Brama to najbardziej rozpoznawalna brama ze wszystkich pozostałych. Prowadziła na Wzgórze Świątynne. Została zamurowana za czasów sułtana Sulejmana. To przez tą bramę wjechał Chrystus przed swoją Męką. Na pamiątkę jego wjazdu chrześcijanie obchodzą Niedzielę Palmową.
Warto wspomnieć, że w czasach średniowiecza Żydzi modlili się przed nią czekając na Mesjasza. Teraz została zastąpioną Ścianą Płaczu. Według żydowskich wierzeń zostanie ona otwarta wówczas, gdy przejdzie przez nią Mesjasz, a martwi zmartwychwstaną.
Bez względu na to, którą bramą wejdziemy na Stare Miasto, otworzy nam się świat jak z „Baśni 1001 nocy”. Pełne gwarów ulice arabskiego shuku, restauracje, kaplice wielu wyznań i tysiące pielgrzymów z całego świata. Miłej podróży.
Julita Borowska – Bugdal, 23.09.2020