Najświętszym miejscem dla wyznawców islamu na terenie Jerozolimy jest Haram asz-Szarif, Czcigodny Dziedziniec. Jest to dawny plac świątynny, który od zburzenia Żydowskiej Świątyni Jerozolimskiej przez rzymskie wojska Tytusa w 70 r. po Chr. pozostawał niezagospodarowany, a nawet w pewnym okresie był wykorzystywany jako miejskie wysypisko śmieci.
Muzułmanie wierzą, że na wzgórze Moria czyli na dawne Wzgórze Świątynne, przybył w cudowny sposób Mahomet, na podarowanym mu przez archanioła Gabriela rumaku o twarzy kobiety, nazwanym al-Burak (Błyskawica), i stąd wzniósł się do nieba.
Czcigodny Dziedziniec ,
na pierwszym planie fontanna Quaytbaya z XVI wieku
Meczet Al-Aksa
Dlatego też, gdy tylko muzułmanie zajęli Jerozolimę po pokonaniu Cesarstwa Bizantyjskiego w 638 r., wódz arabski, kalif Umar udał się na opustoszały plac, aby się modlić. Następnie zapoczątkował tam budowę pierwszego meczetu na terenie Jerozolimy. Meczet ten nazwano Al-Aksa (Najbardziej Oddalony) upamiętniając, najdalsze w stosunku do Mekki miejsce, do którego dotarł Prorok Mahomet.
Wejście do meczetu Al- Aksa
Wnętrze meczetu Al-Aksa
Pod koniec VII w., kolejny kalif Abd al-Malik (685-705), ufundował w centralnym punkcie wzgórza monumentalny meczet Kopuły Skały (Qubbat al-Sakhra). Budynek ten nie posiada typowej formy islamskiego domu modlitwy. Jest świątynią centralną wybudowaną nad skałą wystającą ponad powierzchnię wzgórza.
Skała ta jest identyfikowana z miejscem, gdzie kiedyś znajdowało się najświętsze miejsce Świątyni Jerozolimskiej, a więc miejsce, w którym przechowywano Arkę Przymierza, a również miejsce, w którym Abraham chciał złożyć w ofierze Bogu swego syna (dla muzułmanów nie był to Izaak lecz przodek Arabów, Ismail). Muzułmanie przyjmują również, że na tej skale modlił się Mahomet po swej nocnej podróży do nieba.
Meczet Kopuły Skały
Qubbat al-Sakhra
Zatrudnieni przez kalifa architekci zaprojektowali oryginalną konstrukcję świątyni centralnej, na planie ośmiokąta nakrytej monumentalną, pozłacaną kopułą. Dwa rzędy kolumn i filarów umieszczone wewnątrz meczetu powodują, że wokół świętej skały nakrytej kopułą znajdują się dwie otaczające, ją ośmioboczne nawy, do których prowadzą cztery wejścia wskazujące dokładnie cztery strony świata.
Ściany, łuki i wnętrze kopuły pokryto wspaniałymi mozaikami o motywach roślinnych i geometrycznych, do wykonania których sprowadzono artystów z Konstantynopola. Umieszczono tam również pięknie kaligrafowane w języku arabskim cytaty z Koranu.
Kopuła wewnątrz meczetu Kopuły Skały
Wnętrze meczetu Kopuły Skały
Ta potężna świątynia muzułmańska była z całą pewnością od początku przeciwwagą do monumentalnych budowli chrześcijańskiej Jerozolimy. Miała pokazać muzułmanom, że Jerozolima przemieniła się ze świętego miasta Żydów, a następnie chrześcijan, w święte miasto islamu. Równocześnie konstrukcja tego meczetu w pełni odpowiada metafizyce islamskiej.
Znajdująca się pod kopułą skała wraz z grotą symbolizują ziemię, początek poszukiwań drogi do zbawienia. Otaczający je ośmiokąt oznacza początek odejścia od przyziemnych problemów i wznoszenia się do doskonałości i wieczności, które symbolizuje idealna, kolista czasza kopuły. Kopuła symbolizuje również nieskończoność nieba.
Wielokrotnie przebudowywany meczet Al-Aksa oraz odnowiony w połowie XX wieku meczet Kopuły Skały są dziś centralnymi budowlami Czcigodnego Dziedzińca, czyli islamskiego kompleksu modlitewnego na terenie Jerozolimy.
Jest to również najważniejsze, po Mekce i Medynie, światowe sanktuarium muzułmanów. Przeznaczone jest ono oczywiście głównie dla wiernych, którzy tłumnie tu przybywają w każdy piątek i święto. Turyści mogą nawiedzać to miejsce (bez wchodzenia do wnętrz meczetów) jedynie od niedzieli do czwartku i to w ograniczonych godzinach.
Stanisław Szuro, 26.02.2024r.