Cud zamiany wody w wino na weselu w Kanie Galilejskiej zajmuje istotne miejsce w świadomości chrześcijan. Jest to bowiem pierwszy znak, jakiego Jezus dokonał publicznie. Dodatkowo to właśnie z tego zdarzenia teologia wyprowadza istotę wstawiennictwa Matki Jezusa.
Już starożytni bibliści, tacy jak św. Hieronim czy św. Epifaniusz z Salaminy ustalili, że miejscem pierwszego cudu Jezusa jest galilejska miejscowość Kfar Kana leżąca ok. 8 kilometrów na północny wschód od Nazaretu. Jest ona dzisiaj zamieszkała przez ludność arabską, w większości muzułmańską, a nieliczni chrześcijanie zaliczającą się do wyznawców tak katolicyzmu, jak i prawosławia.
Od czasów upadku państwa krzyżowców w XII stuleciu, w Kanie nie było żadnego kościoła. Dopiero w czasach panowania tureckiego, w 1641 r., dzięki wielu zabiegom i łapówkom, franciszkanom udało się zakupić sporą działkę na terenie centrum miejscowości.
Na działce tej znajdowały się ruiny, które ówczesna tradycja jednoznacznie łączyła z miejscem ewangelicznego wesela. Niedługo później zakonnicy wybudowali w tym miejscu niewielką kaplicę, w której odprawiali Msze święte ojcowie franciszkańscy przyjeżdżający z Nazaretu.
Dzisiejszy kościół powstał dopiero w XIX stuleciu. Franciszkanie wykorzystali wówczas sprzyjającą sytuację międzynarodową. Turcja przegrała prowadzoną na Bałkanach wojnę z Rosją. Zaczęła więc zabiegać o poparcie mocarstw europejskich przy ustalaniu warunków pokoju. Te bojąc się zbyt wielkiego wzrostu potęgi Rosji, doprowadziły w 1878 r. do zwołania w tej sprawie specjalnego kongresu międzynarodowego do Berlina.
Nic więc dziwnego, że w takiej sytuacji urzędnicy tureccy nie chcieli rozbudzać sporów z ludnością chrześcijańską i wydali wiele zezwoleń na budowę nowych kościołów. W Kanie zaczęto wówczas budować aż dwie, stojące w sąsiedztwie świątynie: katolicką i prawosławną.
Obie nowe świątynie stanęły na obszarze rozległych, dawnych ruin. Badania archeologiczne potwierdzają, że od I do IV wieku znajdowała się tu prywatna rezydencja mieszkalna. Później wybudowano tu synagogę, którą w VI stuleciu zastąpił kościół, zburzony w XII wieku.
Zarówno cerkiew prawosławna jak i kościół katolicki poświęcone zostały pierwszemu cudowi Jezusa. W obu też umieszczone są kamienne stągwie, które przypominają o tym wydarzeniu.
Cerkiew prawosławna wybudowana na planie krzyża greckiego jest otoczona jest pięknym ogrodem. Jej wnętrze jest dostępne dla wiernych w czasie nabożeństw i dla zorganizowanych grup pielgrzymów prawosławnych.
Cerkiew prawosławna w Kanie Galilejskiej
Fasada cerkwii prawosławnej
Ogród przy cerkwii
Kościół katolicki, znajdujący się pod opieką ojców franciszkanów, jest dostępny dla wszystkich chętnych w wyznaczonych godzinach. Jego budowa została ukończona w 1881 r. Powstał w stylu neoromańskim, nawiązując w ten sposób do tradycyjnych budowli z czasów krzyżowców. W fasadę wmurowano dwie kolumny, pochodzące jeszcze z czasów IV stulecia. Długa wąska, kamienna nawa była pierwotnie zakończona jedną absydą.
W latach 1897-1906 świątynia została rozbudowana poprzez jej wydłużenie i dodanie trzech absyd w kształcie liścia kończyny. Powiększone w ten sposób prezbiterium nakryto piękną kopułą. W ołtarzu umieszczono obraz przedstawiający scenę z wesela w Kanie Galilejskiej.
Fasada kościoła katolickiego w Kanie Galilejskiej
Ołtarz główny w kościele katolickim
Obraz w ołtarzu głównym
Jako ciekawostkę, ważną dla miejscowych katolików należy przypomnieć, że w konsekracji tego rozbudowanego kościoła wziął udział młody ksiądz Angello Roncalli, który 52 lata później został wybrany na Stolicę Piotrową jako papież Jan XXIII.
W podziemiach kościoła możemy zobaczyć wydobyte przez archeologów pozostałości wcześniejszych budowli. Znajduje się tam też spore kamienne naczynie na wodę. Pochodzi ono ze skromnego domu żydowskiego z Cezarei Filipowej. Odkryte tam przez archeologów franciszkańskich zostało przewiezione do Kany w 1999 r. aby tu przypominać o takich kamiennych naczyniach, które kiedyś znajdowały się w każdym żydowskim domu. Znajdowała się w nim woda, nad którą odmówiono modlitwę błogosławieństwa, przez co można nią było oczyszczać skażone rytualnie przedmioty.
Wnętrze kopuły nad prezbiterium kościoła franciszkańskiego
Naczynie kamienne na wodę umieszczone w podziemiach kościoła
Przybywający do Kany pielgrzymi zazwyczaj odnawiają tu zawarte kiedyś sakramentalne małżeństwa. Następnie zaś zakupują pamiątki, z których najbardziej znaną jest butelka czerwonego, słodkiego, słabego wina. Takiego jakie kiedyś pijano na żydowskich weselach. Butelki takie opatrzone pamiątkowymi naklejkami stanowią miłe wspomnienie pobytu w Kanie Galilejskiej.
Stanisław Szuro, 22.06.2022r.