Dla żydowskiego chłopca, wychowywanego w ortodoksyjnych i chasydzkich rodzinach, dzień trzecich urodzin nie jest zwykłym świętem. Zgodnie z tradycją żydowską chłopcom do trzeciego roku życia nie obcina się włosów. Dopiero w dniu trzecich urodzin (lub jego okolicach) następuje specjalna ceremonia postrzyżyn, zwana upszerin, co w języku jidysz dosłownie oznacza „oderwanie/strzyżenie”.
Skąd wywodzi się ta tradycja oraz dlaczego odbywa się w określonym wieku dziecka?
Podstawą upszerin jest werset Tory, który porównuje człowieka do drzewa: „A gdy wejdziecie do ziemi i zasadzicie różnorodne drzewa owocowe, pozostawcie pędu ich nieobrzynane wraz z ich owocem przez trzy lata. Miejcie je za nienadające się do obrzynania, owocu ich jeść nie będziecie” (Trzecia Księga Mojżeszowa, 19:23).
Drzewo zostało uznane za metaforę dziecka, które „wyłania się” z malutkiego nasiona, rośnie w wiedzę, aby wydać owoce dobrych uczynków.
Tradycja żydowska uznaje dziecko do trzeciego roku życia jako niedojrzałe, nie do końca świadome wszystkiego co widzi i słyszy. Trzecie urodziny są punktem zwrotnym w jego rozwoju intelektualnym. Wiek ten stanowi początek procesu wychowawczego dziecka. Od tego momentu obowiązkiem rodziców staje się wychowanie go w wierze i obowiązuje go wykonywanie przykazań Tory.
Jak wygląda ceremonia upszerin?
Główna ceremonia postrzyżyn wykonywana jest zgodnie z prawem żydowskim, tzw. Halachą. Odbywa się w domu dziecka lub w synagodze i zapoczątkowuje ją rabin lub inna osoba, która cieszy się poważaniem społeczności ze względu na swoją pobożność.
Zazwyczaj pierwszy lok obcina się nad czołem, w miejscu, w którym później chłopiec będzie zakładał do modlitwy tefilin. Następnie nożyczki przekazuje się najbliższym krewnym i przyjaciołom, którzy czynnie biorą udział w ceremonii. Nie strzyże się włosów po bokach głowy, pejsów, ponieważ Tora zabrania golenia tych miejsc.
Niektóre rodziny zatrzymują odcięte włosy na pamiątkę dla przyszłych pokoleń. Inni przekazują je organizacjom produkującym peruki dla dzieci chorych na raka.
Ważnym etapem ceremonii jest także moment, w którym ostrzyżony trzylatek ma za zadanie zaśpiewać „Tora Ciwa Lanu Mosze” (Nauka, którą podał nam Mojżesz, jako dziedzictwo zgromadzenia Jakubowego – Piąta Księga Mojżeszowa, 33:4).
Tego dnia trzylatek otrzymuje także cyces, czyli prostokątną chustę z otworem na głowę i frędzlami, oraz kipę, czyli jarmułkę. Od tego momentu chłopiec staje się częścią wspólnoty wierzących.
Do zwyczajów upszerin należy także maczanie palców dziecka w miodzie i umieszczanie ich na hebrajskich literach, co ma oznaczać dla niego słodycz nauki. Obecnie zamiast tego zwyczaju bardziej popularne stają się prezenty w formie lizaków w kształcie Tory lub wypieki zdobione jej wizerunkiem.
Karolina Maoz, 29.06.2023r.