W wielu ortodoksyjnych społecznościach żydowskich kobiety po ślubie noszą nakrycia głowy w postaci chusty, czapki czy peruki. Część zakrywa głowę tylko wtedy, gdy wchodzi do synagogi, jeszcze inna grupa religijnych kobiet całkowicie odrzuciła już ten zwyczaj. Jaka jest podstawa tej żydowskiej praktyki?
Pochodzenie tradycji zakrywania głowy tkwi w rytuale Sota, ceremonii opisanej w Biblii, która wystawia na próbę wierność kobiety oskarżonej o cudzołóstwo. Według Tory kapłan odsłania lub rozpina włosy oskarżonej kobiety w ramach upokorzenia poprzedzającego ceremonię. Na tej podstawie Talmud wnioskuje, że w normalnych okolicznościach nakrycie włosów jest biblijnym wymogiem dla kobiet.
Jednak Miszna sugeruje, że okrywanie włosów nie jest obowiązkiem pochodzenia biblijnego. Omawia zachowania, które są podstawą do rozwodu, takie jak „pojawianie się publicznie z rozpuszczonymi włosami, tkanie na rynku i rozmawianie z każdym mężczyzną”. Sugeruje to, że okrywanie włosów nie jest absolutnym obowiązkiem pochodzącym od Mojżesza na Synaju, ale raczej jest standardem skromności, który został zdefiniowany przez społeczność żydowską.
W Talmudzie z kolei rabini definiują włosy jako erotyczne i zabraniają mężczyznom modlić się kiedy w pobliżu znajduje się kobieta z odsłoniętymi włosami. Rabini opierają tę ocenę na biblijnym wersecie: „Twoje włosy są jak stado kóz” (Pieśń nad Pieśniami 4: 1), sugerując, że pochwała ta odzwierciedla zmysłową naturę włosów.
Z historycznego punktu widzenia kobiety w okresie talmudycznym zakrywały włosy, o czym świadczy kilka anegdot w literaturze rabinicznej. Przez całe średniowiecze władze żydowskie wzmacniały praktykę zakrywania włosów kobiet, opartą na obowiązku wynikającym z historii Soty.
Jednak Majmonides nie umieszcza zakrycia włosów na swojej liście 613 przykazań, ale zarządza, że wyjście z domu bez czadora, powszechnego standardu skromności w krajach arabskich, jest podstawą do rozwodu.
Shulchan Aruch (we współczeznym judaizmie to podstawowy kodeks prawa żydowskiego) podaje, że zarówno kobiety zamężne, jak i niezamężne powinny publicznie zakrywać włosy ,jednak orzeczenia aszkenazyjskie podkreślają, że obowiązek ten dotyczy tylko mężatek.
Dziś zwyczaj ten stosowany jest w zależności od przynależności do wspólnoty religijnej. Istnieje wiele wspólnot konserwatywnych i reformowanych, w których kobiety nie zakrywają codziennie włosów, chociaż w niektórych synagogach kobiety nadal nakrywają głowy podczas modlitwy.
Z kolei judaizm reformowany stwierdza: „My Reformowani Żydzi stanowczo sprzeciwiamy się temu wymaganiu wobec kobiet, co stawia je na niższej pozycji i postrzega je głównie jako obiekty seksualne.
Zarówno ruch konserwatywny, jak i reformatorski pozwalają, a w niektórych przypadkach zachęcają kobiety do zakrywania głowy podczas modlitwy lub nauki Tory, ze względu na obowiązek noszenia jarmułki. Te orzeczenia usuwają nakrycie głowy ze sfery kobiecej skromności seksualnej i definiują ją jako praktykę rytualną – zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet – która oznacza szacunek i świadomość Boga, który jest „powyżej”.
We współczesnym świecie ortodoksyjnym większość rabinów uważa zakrywanie włosów za obowiązek ciążący na wszystkich zamężnych kobietach.
Ponieważ ogólna praktyka zakrywania głowy publicznie zanikła w kulturze Zachodu w minionym stuleciu, wiele ortodoksyjnych kobiet również zaczęło chodzić bez nakrycia głowy.
W Izraelu, w ortodoksyjnych i ultraortodoksyjnych społecznościach, praktyka noszenia peruk utrzymała się do dnia dzisiejszego. W niektórych z tych społeczności kobiety mają zwyczaj nosić dodatkowe okrycie na perukę, aby nikt nie pomylił jej z naturalnymi włosami.
Wiele kobiet, które nadal zakrywają włosy, nie robi tego z tradycyjnego powodu skromności. Na przykład niektóre kobiety postrzegają nakrycie głowy jako oznakę ich stanu cywilnego i dlatego nie zakrywają włosów we własnym domu.
Inne noszą tylko małe symboliczne nakrycie głowy, jednocześnie odsłaniając większość włosów. Również w wielu społecznościach kobiety uparcie zakrywają włosy tylko w synagodze.
Skromność jako wartość żydowska jest nieustannie udoskonalana i redefiniowana przez żydowskie kobiety i ich społeczności. Społeczność, do której chce się należeć, może odgrywać dużą rolę w stosowaniu tej praktyki. Decyzja o zakryciu włosów leży na skrzyżowaniu dróg między prawem a obyczajami, osobistym wyborem i identyfikacją społeczną.
Karolina Maoz, 04.08.2022r.
Źródło: https://www.myjewishlearning.com/article/hair-coverings-for-married-women/