W Jerozolimie, w małej uliczce, idąc z Dzielnicy Ormiańskiej do Żydowskiej, znajduje się kościół św. Marka. Jest on domem dla jednej z najmniejszych i najstarszych wspólnot chrześcijańskich w Jerozolimie, ale także miejscem niezwykłego zbioru tradycji – w tym stwierdzenia, że jest miejscem, gdzie odbyła się Ostatnia Wieczerza.
Ta trudna do znalezienia cerkiew syryjska znajduje się przy ulicy Ararat, która odchodzi od ulicy św. Marka. Jej kult wykorzystuje najstarszą zachowaną liturgię w chrześcijaństwie, opartą na rycie wczesnochrześcijańskiego kościoła jerozolimskiego. Używanym językiem jest syryjski, dialekt aramejski, którym mówił Jezus.
Święty Marek (znany również jako Jan Marek) przybył z Cyreny w Libii. Stał się towarzyszem podróży i tłumaczem św. Piotra i posłużył się jego kazaniami, kiedy skomponował najwcześniejszą z czterech Ewangelii.
Matka Marka, Maria Jerozolimska, miała dom, w którym spotykali się członkowie pierwotnego Kościoła. To właśnie do tego domu udał się Piotr, kiedy anioł uwolnił go z więzienia (Dz 12: 12-17).
Syryjscy ortodoksi uważają, że na miejscu tego domu znajduje się dziś kościół św. Marka – przekonanie to potwierdza inskrypcja z VI wieku odkryta tam w 1940 roku, znajdująca się tuż za wejściem, osadzonym w filarze. Napis, prawdopodobnie z VI wieku, pochodzi ze starożytnego syryjskiego. Napisane jest:
„To jest dom Marii, matki Jana, zwanego Markiem. Kościół ogłoszony przez świętych apostołów pod imieniem Dziewicy Maryi, Matki Bożej, po wniebowstąpieniu naszego Pana Jezusa Chrystusa do nieba. Odnowiona po zniszczeniu Jerozolimy przez Tytusa w 73 roku n.e.”
Kojarząc kościół św. Marka z Wieczernikiem, prawosławni Syryjczycy uważają, że to właśnie tam miały miejsce następujące wydarzenia:
- Ostatnia Wieczerza (Marek 14: 12-25);
- Wybór Macieja na apostoła w miejsce Judasza Iskarioty (Dzieje 1: 21-26);
- Ukazanie się Jezusa uczniom po Zmartwychwstaniu, w tym ten, w którym wątpiącemu Tomaszowi pokazał rany na rękach i boku (J 20: 24-28);
- Przyjście Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy (Dzieje 2: 1-4).
Chociaż istnieje ustna tradycja potwierdzająca te twierdzenia, uczeni ogólnie przyjmują, że Ostatnia Wieczerza miała miejsce w dzisiejszym Wieczerniku, na górze Syjon.
Inna syryjska tradycja prawosławna głosi, że kościół św. Marka znajduje się w miejscu chrztu Maryi, matki Jezusa. W kościele można zobaczyć rzekomą chrzcielnicę.
W kościele znajduje się również obraz Maryi i Jezusa zrobiony na skórze. Mówi się, że został namalowany przez św. Łukasza, ale eksperci datują go na wczesny okres bizantyjski.
Napis obok drzwi głosi, że kościół św. Marka jest „pierwszym kościołem w chrześcijaństwie”, w przekonaniu, że znajduje się on na miejscu pierwotnego kościoła domowego pierwszych chrześcijan w Jerozolimie.
Obecny kościół został zbudowany w XII wieku na ruinach kościoła z IV wieku. Następnie został przebudowany w 1733 r. i odrestaurowany w 1940 r.
Architektura wejścia do kościoła jest bardzo prosta, a zwieńczony jest ozdobnym ostrołukowym nadprożem, które według założeń pochodzi z czasów Franków.
Kościół ma plan bazyliki. Schody wewnątrz prowadzą w dół do krypty, która prawdopodobnie znajdowała się na parterze domu matki Marka. Wnętrze kościoła jest ciemne, ale bogato zdobione, choć często częściowo zasłonięte zasłoną w świątyni.
Syryjski Kościół Prawosławny uważa św. Piotra za swojego pierwszego patriarchę w Antiochii w roku 37 n.e. Słowo „syryjski” nie jest wskaźnikiem geograficznym, ale odnosi się do używania języka syryjskiego w kulcie.
Syryjscy chrześcijanie postrzegają siebie jako pierwszych ludzi, którzy przyjęli chrześcijaństwo jako rdzenni mieszkańcy Ziemi Świętej. W czasach Chrystusa rzymska prowincja Syrii obejmowała dzisiejszą Syrię, Liban, większość Palestyny oraz części Jordanii i Turcji.
Syryjscy prawosławni, nazywani często „jakobitami” (od nazwiska wczesnego biskupa), tworzą jeden ze wschodnich kościołów prawosławnych, który został oddzielony od głównego nurtu chrześcijaństwa w V wieku z powodu sporu co do natury Chrystusa.
Nie są w komunii ani z Konstantynopolem, ani z Rzymem. Ich wspólnota w Jerozolimie, skupiona wokół kościoła św. Marka, liczy zaledwie około 600 osób. Syryjscy prawosławni oddają cześć również w kaplicy św. Józefa z Arymatei i św. Nikodema w Bazilice Grobu Pańskiego.
Kościół otwarty jest od kwietnia do września od 9:00 do 17:00; październik-marzec 7:00-16:00; Niedziela 11:00 – 16:00. Aby dostać się do środka należy zadzwonić lub zapukać.
Anna Szczypińska, 11.04.2022r.
Źródło: https://www.seetheholyland.net/st-marks-church/