Nad brzegiem Morza Śródziemnego, na terenie Jaffy, z daleka widoczna jest smukła wieża minaretu. Należy ona do trzeciego co do wielkości meczetu na terenie Izraela. Jest nim odnowiony w 2018 roku meczet Mahmoudiya, którego początki sięgają pierwszej połowy XVIII wieku.
W 1730 r. gubernator prowincji Jaffy, wchodzącej wówczas w skład państwa tureckiego, Muhammad al-Khalili ufundował w tym miejscu niewielki meczet. Znajdował się on wewnątrz starego miasta otoczonego murami obronnymi, wciśnięty w północno-wschodni narożnik średniowiecznych fortyfikacji. Od imienia fundatora nazwano go meczetem Mahmoudiya.
Siedemdziesiąt lat później Jaffę zdobyły wojska francuskie dowodzone przez Napoleona Bonapartego. Średniowieczne mury miejskie okazały się niewielką przeszkodą dla nowocześnie wyposażonych oddziałów.
Dlatego też niedługo po wycofaniu się Francuzów, kolejny gubernator Jaffy, Muhammad Abu-Nabbut podjął decyzję o budowie nowoczesnych fortyfikacji wokół miasta i portu.
Wybudowane w latach 1808-1812 nowe bastiony, powstały w pewnej odległości od zabudowań miejskich, a do ich budowy użyto między innymi budulca z rozebranych dawnych murów obronnych.
W 1812 r. Abu-Nabbut zapoczątkował przebudowę meczetu Mahmoudiya. Dzięki wyburzeniu dawnych murów obronnych mógł znacznie powiększyć jego obszar. Zaś wynikająca z jego wielkich ambicji chęć przyćmienia wspaniałości Akko sprawiła, iż po rozbudowie powstał tu jeden z największych meczetów na terenie ówczesnej Turcji.
Meczet składa się z pomieszczeń usytuowanych wokół trzech dziedzińców. Do jego budowy użyto między innymi antycznych kolumn pochodzących z terenów Aszkelonu i Cezarei Nadmorskiej. Przy czym ustawiono je odwrotnie, używając głowic jako podstaw.
W zachodniej części kompleksu znajduje się największy dziedziniec, przy którym usytuowano główną salę modlitewną zasklepioną dwoma płaskimi kopułami.
Na najmniejszym z dziedzińców umieszczono najnowszą inwestycję w meczecie. Jest to fontanna służąca do obmyć rytualnych wybudowana na kształt jerozolimskiego meczetu Kopuły Skały.
Co ciekawe od strony miasta meczet jest słabo widoczny. Większość jego ścian jest bowiem zasłonięta postawionymi przy nich sklepami i kawiarniami.
Jedynie od strony ulicy Tayeled Mifraz Shlomo można podziwiać umieszczony na jego ścianie piękny sabil, czyli publiczną studnię. Pozwalała ona mieszkańcom miasta korzystać z darmowej wody pitnej.
Studnia pochodzi z końca XVIII wieku i została ufundowana przez gubernatora Akko, Sulejmana Paszę. Jej piękna marmurowa ściana jest wzorowana na budowli jerozolimskiej, ufundowanej tam przez Sulejmana Wspaniałego w XVI wieku.
Meczet Mahmoudiya jest dziś jedną z najbardziej charakterystycznych budowli w starej Jaffie. Przypomina, że ta dzisiejsza część Tel Awiwu ma długą historię, a znaczna jej część związana jest z panowaniem tureckim.
Stanisław Szuro, 30.04.2022