System edukacji w Izraelu składa się z trzech poziomów: szkoły podstawowej (klasy 1-6, wiek: 6-12 lat), gimnazjum (klasy 7-9) i szkoły średniej (klasy 10-12, wiek: 14-19lat). Edukacja obowiązkowa i bezpłatna obejmuje okres od szóstego roku życia do ukończenia 12 klasy.
Ze względu na wielokulturowość izraelskiego społeczeństwa, wyróżniamy cztery grupy szkół:
- publiczne, do których uczęszcza największa liczba uczniów;
- publiczne religijne, które kładą nacisk na żydowskie studia, tradycje;
- szkoły arabskie i druzyjskie, prowadzące nauczanie w języku arabskim i skupiające się na arabskiej i druzyjskiej historii;
- szkoły prywatne, prowadzone przez organizacje religijne (np. szkoły katolickie) lub międzynarodowe (np. szkoły amerykańskie).
Szkolnictwo średnie
Oferta większości szkół średnich w Izraelu obejmuje ogólny profil nauczania w naukach humanistycznych i ścisłych. W szkołach technicznych można podjąć naukę na trzech poziomach. Uczniowie uczęszczają do tego typu szkół w celu przygotowania do podjęcia nauki w szkołach wyższych, uzyskania dyplomu zawodowego lub nabycia praktycznych umiejętności. Wyróżnia się także szkoły rolnicze, wojskowe oraz liczne licea ogólnokształcące o profilach zawodowych – od księgowości po mechanikę, elektronikę, grafikę użytkową i wiele innych.
Dla osób, które nie chcą podjąć nauki w liceum czy technikum istnieje możliwość nauki w trzy lub czteroletniej szkole zawodowej. Po ukończeniu drugiego roku, plan zajęć obejmuje trzy dni lekcji w szkole, a pozostałe w pracy.
Bagrut = Matura
Licea w Izraelu przygotowują uczniów do izraelskich egzaminów maturalnych – BAGRUT. Są to egzaminy obejmujące różne dziedziny akademickie, które uczniowie studiują w szkołach o różnych profilach.
Obowiązkowe przedmioty maturalne to: gramatyka języka hebrajskiego/arabskiego, kompozycja języka hebrajskiego/arabskiego, język angielski (pisemny i ustny), matematyka, Pismo Święte (Tanach- Biblia Hebrajska, Biblia chrześcijańska lub Koran – stosownie do wyznania), historia narodu żydowskiego, znajomość narodu i państwa, literatura hebrajska/arabska i światowa.
Ponadto maturzysta musi wybrać co najmniej dwa przedmioty dodatkowe, wśród których znajduje się m.in. geografia, fizyka, chemia, biologia, informatyka, historia, arabski, francuski, nauki społeczne itp.
Większość egzaminów jest dostępna na różnych poziomach trudności. Wyrażone są one w tak zwanych jednostkach, w skali od 1 – 5, gdzie poziom 5 jest najtrudniejszy. Aby otrzymać “pełne” świadectwo maturalne uczeń musi uzyskać 21 jednostek ze wszystkich zdawanych egzaminów, w tym co najmniej jeden przedmiot na 5 poziomie trudności.
Profil szkoły średniej wybiera się w zależności od tego na jakim poziomie chcemy zdawać egzamin dojrzałości. Przykładowo, uczeń, który chce zdawać matematykę na poziomie 5, będzie uczestniczył w lekcjach matematyki, które przygotowują do tego poziomu przez cały okres nauki w szkole średniej.
Terminy egzaminów
Egzaminy maturalne odbywają się w dwóch terminach. Najważniejsza jest sesja letnia (maj-lipiec), w której oprócz przedmiotów obowiązkowych, można zdawać rozszerzone. Z kolei w sesji zimowej (styczeń -luty) istnieje możliwość przystąpienia jedynie do egzaminów z przedmiotów obowiązkowych.
Certyfikat Bagrut, czyli świadectwo maturalne, decyduje o przyjęciu do elitarnych jednostek wojskowych, o przyjęciu na studia oraz o perspektywach związanych z przyszłą pracą.
Wiele uczelni wyższych, poza świadectwem maturalnym, wymaga także zdania PET – psychometrycznego testu wstępnego. Obejmuje on trzy obszary: matematykę, rozumowanie werbalne i język angielski. Egzamin ten można zdawać w języku hebrajskim, arabskim, rosyjskim, francuskim lub połączonym- hebrajskim i angielskim. Testy PET odbywają się w czterech terminach każdego roku: w kwietniu, lipcu, wrześniu i grudniu.
Po ukończeniu szkoły średniej uczniowie odbywają obowiązkową służbę wojskową – chłopcy prawie trzy lata, dziewczyny – niecałe dwa. Młodzież izraelska w większości (z wyjątkiem społeczności arabskiej) podejmuje studia dopiero po ukończeniu służby wojskowej.
Karolina Maoz, 09.05.2022r.