Dosłownie hebrajskie słowo „aliyah” oznacza wzniesienie się lub wspinanie się, ale od pokoleń jest używane w znaczeniu „przenieść się do Izraela”. Ziemia Izraela zawsze była centrum żydowskiego wszechświata, ale przez stulecia marzenie o przeprowadzce do Izraela było po prostu snem.
Dopiero w latach 1882-1903 miała miejsce tzw. pierwsza alija. Przybyło wówczas ok 30 tys. emigrantów, głównie z Europy Wschodniej i Jemenu. A w latach 1904-1914 odbyła się druga alija ok. 20 tys. uciekających przed pogromami Żydów z Rosji. Należy wspomnieć, że terytorium dzisiejszego Izraela leżało wówczas pod panowaniem Imperium Osmańskiego.
Napływający Żydzi kupowali ziemie od sułtanów, którzy nie widzieli w niej zbyt żyznego potencjału. Kupowali te ziemie wraz z pracującymi na nich Arabami. Uczyli się od nich kunsztu uprawy i miłości do natury. Wcześniej Żydzi zajmowali się przede wszystkim kupiectwem.
Zawiązały się wówczas długoletnie przyjaźnie pomiędzy rodzinami żydowskimi i arabskimi, którą to przyjaźń popsuli Brytyjczycy próbujący i jednych i drugich przeciągnąć na swoją stronę podczas I wojny Światowej. Najlepiej ten okres w dziejach ówczesnej Palestyny opisuje książka „W przyszłym roku w Jerozolimie” Julii Navarro, którą serdecznie polecam.
Trzecia alija odbyła się w latach 1919-1923, kiedy to 40 tys. Żydów uciekło z Rosji po tamtejszej rewolucji. W tym czasie na terytorium Palestyny powstał Mandat Brytyjski początkowo przychylny imigracji żydowskiej. Dlatego też w latach 1924-1928 przybyło do Palestyny już ok. 80 tys. Żydów, głównie z Polski, Iraku i Jemenu.
Kiedy do władzy dochodzi Hitler z Niemiec uciekają zamożni i dobrze wykształceni Żydzi. W tym czasie Brytyjczycy zaostrzają politykę imigracyjną i zaczynają wydawać coraz mniej pozwoleń. Mimo to, podczas piątej aliji w latach 1929-39 przybywa do Palestyny ok. 250 tys. Żydów.
W czasie II Wojny Światowej i zaraz po niej, czyli w latach 1939-48 odbywała się tzw. alija bet, czyli nielegalna emigracja do Palestyny, gdyż wówczas pozwolenia otrzymywało tylko 1000 osób rocznie. Żydzi uciekający przed obozami koncentracyjnymi i pewną śmiercią, przepełnionym statkami, są przez Brytyjczyków zatrzymywani i zawracani do Europy lub internowani na Cyprze. Dużo z nich ginie na morzu. Do dziś Żydzi zarzucają Brytyjczykom, że to przez ich ograniczenia przyjmowania nowych przybyłych, tak dużo Żydów zginęło podczas Holokaustu.
W końcu 14 maja 1948 roku powstaje niepodległe państwo Izrael. Od tej pory drzwi do tego kraju są otwarte dla Żydów na całym świecie. Izrael uchwalił specjalne prawo powrotu dla Żydów i ich potomków, a alija nabrała formalnego znaczenia. Zatem „zrobić aliję” oznacza przenieść się do Izraela i zostać obywatelem Izraela.
W latach 1989-2006 miała jeszcze miejsce ogromna alija „rosyjska”, kiedy to przybyło ponad 1,5 mln Żydów z krajów byłego ZSRR. Aktualnie stopniowo napływają nowi imigranci z całego świata, a liczba mieszkańców Izraela rośnie i w 2020 r. przekroczyła liczbę 9 mln.
Anna Szczypińska, 14.10.2021