Matbucha to jedno z najbardziej znanych i lubianych dań w izraelskiej kuchni. Ta pyszna, pikantna sałatka na bazie pomidorów i papryki, wzbogacona czosnkiem i przyprawami, pochodzi z Maghrebu (północna Afryka), ale w Izraelu zdobyła status narodowej przekąski.
Serwowana jako mezze, dodatek do chleba lub składnik bardziej rozbudowanych potraw, matbucha stała się symbolem izraelskiej różnorodności kulinarnej.
Czym jest matbucha?
Słowo matbucha pochodzi z języka arabskiego i oznacza „gotowane”. Danie to jest dokładnie tym, co sugeruje nazwa – długim, powolnym gotowaniem pomidorów, papryki i czosnku, które redukują się do gęstej, aromatycznej masy. Czasem dodaje się oliwę z oliwek, chili dla ostrości oraz przyprawy takie jak kumin, papryka czy sól, aby wzbogacić smak.
Matbucha jest wszechstronna – może być delikatnie słodkawa, pikantna, a nawet mocno ostra, w zależności od preferencji kucharza.
Historia matbuchy w Izraelu
Matbucha przybyła do Izraela wraz z żydowskimi imigrantami z Maroka, Tunezji i innych krajów Maghrebu w XX wieku. Dzięki swojej prostocie i wyjątkowemu smakowi szybko zdobyła serca Izraelczyków. Dziś jest nieodłącznym elementem stołu podczas kolacji szabatowej, świątecznych spotkań i codziennych posiłków.
W Izraelu matbucha często jest podawana obok innych popularnych sałatek, takich jak hummus, baba ghanoush czy tahini, tworząc kolorową i smakowitą kompozycję mezze.
Jak podawać matbuchę?
Matbucha doskonale sprawdza się jako:
• Dodatek do świeżego chleba pita lub challah.
• Część mezze, czyli zestawu małych dań serwowanych jako przystawki.
• Sos do grillowanych mięs lub ryb.
• Topping do shakshuki – innego kultowego izraelskiego dania na bazie jajek i pomidorów.
Przepis na tradycyjną matbuchę
Składniki:
• 5 dużych, dojrzałych pomidorów
• 2 czerwone papryki
• 3 ząbki czosnku (posiekane)
• 2 łyżki oliwy z oliwek
• 1 łyżeczka kuminu
• 1 łyżeczka słodkiej papryki
• Sól i pieprz do smaku
• Opcjonalnie: chili (świeże lub suszone) dla pikantności
Przygotowanie:
1. Sparz pomidory, obierz ze skórki i pokrój w drobną kostkę. Paprykę opiecz nad ogniem lub w piekarniku, zdejmij skórkę i pokrój na kawałki.
2. W dużej patelni rozgrzej oliwę i podsmaż czosnek, aż lekko się zarumieni.
3. Dodaj pomidory i paprykę, a następnie przyprawy. Gotuj na małym ogniu przez około 1,5–2 godziny, często mieszając, aż warzywa się rozpadną, a całość zgęstnieje.
4. Dopraw solą i pieprzem do smaku. Odstaw do ostygnięcia – matbucha smakuje najlepiej, gdy jest serwowana w temperaturze pokojowej.
Matbucha w izraelskiej kulturze kulinarnej
W Izraelu matbucha to nie tylko danie – to element codziennego życia. W wielu domach przygotowuje się ją z wyprzedzeniem i przechowuje w lodówce, aby była pod ręką jako szybki dodatek do posiłku. Jej popularność widać także na izraelskich targach, takich jak Shuk HaCarmel w Tel Awiwie czy Mahane Yehuda w Jerozolimie, gdzie świeżo przygotowaną matbuchę można kupić od lokalnych sprzedawców.
Gdzie spróbować matbuchy w Izraelu?
• Miznon (Tel Awiw) – w tej popularnej restauracji matbucha jest podawana jako dodatek do pit z pieczonym mięsem i warzywami.
• Dr. Shakshuka (Jaffa) – słynna restauracja, gdzie matbucha to idealne uzupełnienie ich kultowej shakshuki.
• Lokalne piekarnie i targi – często oferują domowej roboty matbuchę na wynos.
Dlaczego warto spróbować matbuchy?
Matbucha to coś więcej niż tylko sałatka – to smak izraelskiego domu i tradycji, który łączy w sobie prostotę i głębię smaków. Aromatyczna, uniwersalna i niezwykle łatwa do przygotowania, matbucha doskonale oddaje ducha izraelskiej kuchni, gdzie każde danie ma swoją historię i korzenie w wielokulturowej mozaice tego regionu.
Anna Szczypińska, 18.08.2025r.